بررسي امكان جايگزيني جزئي كود اوره با كودهاي زيستي در توليدمقاله پژوهشي گياه دارويی چگونه است ؟

Question

حسین برخورداری · Answer

بررسی امکان جایگزینی جزئی کود اوره با کودهای زیستی در تولیدمقاله پژوهشی گیاه دارویی چگونه است ؟

آزمايشي بهمنظور ارزيابي تأثير كاربرد كودهاي زيستي در كاهش مصرف كود شيميايي اوره اجرا گرديد و اثر تيمارهاي تغذيهاي بر كميت و كيفيت محصول گياه دارويي شويد بررسي شد. اين آزمايش در سال 1397 در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه بينالمللي امام خميني (ره)، واقع در شهر قزوين انجام - زراعي 98 ،Azotobacter) گرفت. تيمارهاي آزمايشي شامل 4 سويه باكتري محرك رشد بود كه با نسبت مساوي با (Pseudomonas putida و Pseudomonas stutzeri ،Azospirillum هم تركيب شده و به عنوان كود زيستي به كار گرفته شد. كود زيستي تهيه شده در تركيب با سطوح 50 و 100 درصد مقدار توصيه شده اوره براي گياه شويد) مورد استفاده قرار ، مختلف اوره (صفر، 25 گرفت. نتايج نشان داد كه كود اوره به صورت جدا و تركيب با كود زيستي ويژگيهاي رشد رويشي، 2 درصد) و مقدار كلروفيل برگ / 964 كيلوگرم در هكتار)، درصد اسانس ( 70 / مقدار محصول بذر ( 4 1/74 ميليگرم در گرم وزن تر) را نسبت به تيمار شاهد افزايش داد. آناليز اسانس حاصل از بذر شويد ) 18/ 26 درصد) و آپيول ( 08 / 56 درصد)، ليمونن ( 7 / نشان داد كه مهمترين تركيبات اسانس كارون ( 23 درصد) بود كه به طور معنيداري تحت تأثير كودهاي زيستي و شيميايي قرار گرفتند. استفاده از نصف مقدار توصيه شده كود اوره به همراه كود زيستي، علاوه بر افزايش مقدار محصول سبب بالا رفتن كيفيت شويد ميگردد. در واقع به منظور كاهش مقدار كود شيميايي، استفاده از كوددهي تلفيقي پيشنهاد ميشود.
شويد، با نام علمي Anethum graveolens L. گیاهی علفي و يكساله از خانواده چتريان است. اين گياه به فراواني در صنايع غذايي و دارويي استفاده ميشود و از قديم الايام در آشپزي و طب سنتي ايران كاربرد داشته است. بذرهاي شويد به عنوان هاضمه، ملين، ضد اسپاسم، تقويت كننده معده، ضد نفخ و ... مصرف دارويي دارند. تأثير فيزيولوژيك اين گياه دارويي به خاطر وجود اسانس و تركيبات مهمي مانند كارون، آپيول و ليمونن است (اميدبيگي، 1384 ). در حال حاضر تقاضا براي غذاي سالم، به دليل سلامت و ملاحظات محيطي پايدار اين محصولات، رو به افزايش است اين امر در مورد گياهان دارويي كه به طور مستقيم با سلامت انسان در ارتباط هستند اهميت بيشتري پيدا ميكند. گياهان دارويي و معطر، حاوي متابوليتهاي ثانويه مفيد براي انسانها مي- باشند. اسانسها و تركيبهاي معطر اين گياهان در مصارف مختلف از جمله عطر، طعم دهنده غذا، ادويه، نگهدارنده غذا و همچنين ساخت داروهاي گياهي كاربرد .(Hadian et al., ) دارند   استفاده از كودهاي زيستي به عنوان نهادههاي دوستدار طبيعت، جهت تغذيه اين گياهان و در راستاي توليد محصول سالم، از اهميت خاصي برخوردار است. بنابراين هر گونه پيشنهاد روش تغذيهاي كه بتوان به وسيله آن كاربرد كودهاي شيميايي را حذف و يا به حداقل رساند، Bhatt  از اولويتهاي پژوهشي بسياري از محققان است .(et al., 2016/) كودهاي زيستي تركيبي از ريزجانداران هستند كه توانايي تبديل عناصر غير قابل دسترس به انواع قابل جذب توسط گياهان را دارند؛ همچنين اين گروه از ريزجانداران جوانه- زني بذر، گسترس سيستم ريشه و رشد و نمو گياهان را .(Patidar et al.,2016) نيز تحت تأثير قرار ميدهند  ريزجانداران ميتوانند با سنتز هورمون، تثبيت نيتروژن، كاهش پتانسيل اسمزي ريشهها و سنتز گروهي از آنزيمها نقش خود را در بهبود رشد گياه ايفا كنند. باكتريهاي آزادزي مانند ازتوباكتر و آزوسپريليوم نه تنها توانايي تثبيت نيتروژن هوا را دارند، بلكه با آزاد كردن هورمون- هاي رشد مانند اكسين و اسيد جيبرليك، رشد گياه، جذب عناصر غذايي و فرايند فتوسنتز را نيز بهبود مي- بخشند (مفاخري و همكاران، 1390 ). تأمين فسفر مورد نياز گياهان از طريق كودهاي شيميايي و بيولوژيك امكان- پذير است. مقدار زيادي از فسفر موجود در كودهاي شيميايي بعد از ورود به خاك، نامحلول شده و عملاً از دسترس گياه خارج ميگردند، استفاده از ريزجانداراني به نام حل كنندههاي فسفات براي تبديل شكل نامحلول به محلول فسفر ضروري به نظر ميرسند. بيشترين درصد ريزجانداران حل كننده فسفات در خاك را باكتريها و قارچها تشكيل ميدهند. اين موجودات قادرند فسفر خاك را به شكل محلول درآورده و در اختيار گياه قرار دهند و به اين طريق علاوه بر افزايش جذب فسفر سبب بالا بردن . عملكرد گياه نيز ميشوند (كاوياني و همكاران، 1394) تيمار بذر شويد با باكتريهاي ازتوباكتر، آزوسپريليوم و سدوموناس سبب افزايش محصول و بالا رفتن كيفيت .( 2011Hellal et al.) اسانس بذر اين گياه شده است  كاربرد سويههايي از باكتريهاي حل كننده فسفر نيز سبب افزايش معنيدار رشد و نمو و تركيبات اسانس شويد شده است (كاوياني و همكاران، 1394 ). گزارش شده است كه با افزايش مقدار نيتروژن، رشد رويشي، عملكرد بذر و درصد اسانس شويد، به طور معنيداري افزايش مييابد. شيميايي نيتروژن، فسفر و پتاسيم و كودهاي زيستي شامل آزوسپيريلوم، ازتوباكتر و باسيلوس روي گياه رازيانه نشان داد كه بالاترين رشد و زيست توده تر و خشك گياه در تيمار تلفيق 50 درصد كودهاي شيميايي نيتروژن، فسفر و پتاسيم به همراه آزوسپيريلوم، ازتوباكتر و باسيلوس حاصل .(Mahfouz and Sharafaldin, شد ( 2007 مطالعات نشان دادهاند كه اگرچه كودهاي شيميايي نياز ضروري كشاورزي امروزي ميباشد و در افزايش عملكرد گياهان ضروري هستند، اما افزايش نگرانيهاي ناشي از آلودگي زيست محيطي، آلودگي محصولات و هزينه زياد آنها سبب ترغيب نمودن به جايگزيني كودهاي شيميايي با كودهاي زيستي به منظور افزايش كميت و كيفيت در واقع، استفاده .(Savcii, محصول شده است ( 2012 مناسب از منابع كودهاي زيستي و شيميايي نه تنها براي به دست آوردن عملكرد بالاتر و توليد كافي محصول بلكه براي حفظ سلامتي و پايداري خاك براي دوره طولانيتر، بنابراين با توجه به .(Patil et a ., بسيار مهم است ( 2016 مطالب فوق، هدف از اجراي اين تحقيق، بررسي امكان جايگزيني جزئي و يا كاهش مقدار مصرف كود شيميايي نيتروژنه (اوره) به كمك كاربرد تركيبي از ميكروارگانيسم- هاي مفيد خاكزي در توليد گياه دارويي شويد است.
مواد و روش ها
به منظور بررسي تأثير كاربرد كودهاي زيستي در كاهش نياز به مصرف كود اوره در توليد گياه دارويي شويد، آزمايشي به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوكهاي كامل تصادفي با 8 تيمار و سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه بينالمللي امام خميني (ره) واقع در شهر قزوين كه در طول جغرافيايي 50 درجه شمالي، عرض 31 درجه و 32 دقيقه شرقي و ارتفاع از سطح دريا 1370 متر واقع 1397 به اجرا درآمد. - شده است، در سال زراعي 98 ميانگين بارش سالانه 310 ميليمتر و متوسط دماي سالانه 15 درجه سانتيگراد گزارش شده است. بذرهاي شويد از شركت پاكان بذر اصفهان تهيه گرديد و در تاريخ 5 3 متر كشت × فروردين در كرتهاي آماده شده به ابعاد 2 شد. فاصله رديفهاي كشت 40 سانتيمتر و فاصله بين دو بوته 15 سانتيمتر در نظر گرفته شد. پس از سبز شدن بذرها و در مرحله ظهور دو برگ اصلي، تنك كردن صورت گرفت. خصوصيات فيزيكي و شيميايي خاك آزمايشي در  آمده است. سويههاي باكتري
(Azotobacter ) مورد استفاده در اين تحقيق شامل ازتوباكتر
(Azospirillium ) آزوسپريليوم ،(chroococcum Pseudomonas ) و دو سويه سدوموناس ،(lipoferum بودند كه از مركز Pseudomonas putida و stutzeri) تحقيقات آب و خاك ايران تهيه گرديد. در هر ميليليتر محلول باكتريايي حدود 108 باكتري فعال وجود داشت كه با نسبت مساوي با هم مخلوط گرديد و به عنوان كود زيستي پس از تنك كردن گياهان (در مرحله ظهور دو برگ اصلي) به خاك پاي بوتهها اضافه شد. مقدار پيشنهادي كود اوره براي گياه شويد 200 كيلوگرم در 50 و ، هكتار در نظر گرفته شد و به نسبتهاي صفر، 25 100 درصد مقدار توصيه شده به صورت تقسيطي در مراحل ظهور دو برگ اصلي و قبل از گلدهي، به روش سرك استفاده گرديد.

در مرحله گلدهي كامل از هر كرت 5 بوته با رعايت اثر حاشيهاي، برداشت و فاكتورهاي مورفولوژيكي از جمله ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعي درجه اول و وزن تر اندازهگيري شد. بوته هاي برداشت شده، در شرايط سايه خشك و پس از خشك شدن كامل، وزن خشك بوته ثبت گرديد. ساير گياهان هر كرت تا رسيدن كامل بذرها نگهداري و عملكرد بذر اندازهگيري گرديد. به 25 گرم از برگهاي / منظور اندازهگيري كلروفيل كل،  جوان شويد در مرحله گلدهي، در 10 ميليليتر استون 80 درصد قرار داده شد؛ سپس نمونهها در سرعت 3500 دور در دقيقه به مدت ده دقيقه سانتريفيوژ گرديد و در طيف جذبي 663 نانومتر و مقدار a مقدار كلروفيل در 645 نانومتر با استفاده از دستگاه b كلروفيل مدل 6350 ساخت كشور Jenway اسپكتوفتومتر انگلستان، قرائت و به كمك فرمولهاي زير، بر اساس ميليگرم كلروفيل در گرم برگ تازه محاسبه شد. كلروفيل كل از مجموع اين دو مقدار محاسبه گرديد .(Dere et al., 1998)
Chlorophyll a = (19.3×A663 - 0.86×A645) V/100W
Chlorophyll b = (19.3 ×A645 - 3.6 × A663)
V/100W
حجم محلول صاف شده (محلول فوقاني حاصل از =V سانتريفيوژ)
جذب نور در طول موجهاي 663 و 645 نانومتر =A وزن تر نمونه بر حسب گرم =W ميزان نيتروژن، فسفر و پتاسيم برگهاي شويد (برگ همراه با دمبرگ) در مرحله گلدهي كامل، به ترتيب با Chapman ) روش كجلدال و نشر شعلهاي اندازهگيري شد اسانسگيري از بذرهاي رسيده شويد با .(and Pratt, 1961 استفاده از دستگاه كلونجر و به روش تقطير با بخار آب انجام گرفت. به اين منظور از 20 گرم بذر آسياب شده به همراه 400 ميليليتر آب استفاده شد. زمان لازم براي استخراج اسانسها 3 ساعت بود. براي تجزيه نمونههاي اسانس و اندازهگيري دقيق تركيبهاي موجود و (GC) در آن از دستگاه كروماتوگرافي گازي مدل (GC/MS) كروماتوگرافي متصل به طيف سنج جرمي ساخت كشور ژاپن، استفاده شد. Shimadzu GC-9A طيفهاي بدست آمده با مقايسه طيفهاي جرمي تركيب - هاي استاندارد، شناسايي شدند. درصد نسبي هر يك از تركيبها هم با توجه به سطح زير منحني آن در طيف كروماتوگرام حاصل، بدست آمد. تجزيه و تحليل دادههاي بهدست آمده با نرمافزار انجام شد. مقايسه ميانگينهاي به SAS آماري 9.3 دست آمده توسط روش آزمون چند دامنهاي دانكن و در سطح احتمال 5% انجام گرديد.
نتايج و بحث
ارتفاع بوته
تجزيه واريانس دادهها (جدول 2) نشان ميدهد كه ارتفاع بوته به طور معنيداري تحت تأثير تيمارهاي آزمايشي قرار گرفت. بررسي مقايسه ميانگين دادهها نشان داد كه با مقدار B1N بالاترين ارتفاع بوته در گياهان تيمار 3 120/53 سانتيمتر حاصل گرديد. با اين وجود در حالت كاربرد كود زيستي در مقايسه با عدم كاربرد اين كود، ارتفاع بوته به طور معنيداري افزايش يافت. ارتفاع بوته در شرايط استفاده از 100 درصد مقدار توصيه شده كود 108 سانتيمتر بود كه / اوره و بدون حضور كود زيستي 80 در صورت استفاده از 50 درصد مقدار توصيه شده كود 116 اوره به همراه كود زيستي، ارتفاع بوته بيشتري ( 47 سانتيمتر) حاصل گرديد. ارتفاع بوته نيز در تيمار شاهد (82/67 سانتيمتر) با كاهش روبرو شد ارتفاع بوته مانند هر اندام ديگر رويشي يا زايشي به شدت تحت تأثير عناصر غذايي و آب قرار ميگيرد. دسترسي گياه به آب و عناصر غذايي كافي، به خصوص نيتروژن، از طريق تأثير بر تقسيم و بزرگ شدن سلولها در افزايش ارتفاع بوته بسيار موثر ميباشد. قاسمي و همكاران ( 1392 ) در گياه دارويي اسفرزه، گزارش كردند كه استفاده همزمان از اوره و باكتريهاي حل كننده عناصر معدني، سبب افزايش معنيدار ارتفاع بوته ميشود كه با نتايج حاصل از اين تحقيق تطابق دارد.
تعداد شاخه فرعي
همانگونه كه در آناليز واريانس مشاهده مي- شود، تيمارهاي كود زيستي و اوره تأثير معنيداري به ترتيب در سطح احتمال 5 و 1 % بر صفت تعداد شاخه فرعي داشتند. اثر متقابل كود زيستي و اوره در اين صفت معنيدار نشد. تعداد شاخه فرعي در گياه شويد تيمار شده كود زيستي همراه با 50 درصد مقدار توصيه ) B1N با 2 9 عدد، حاصل گرديد. با اين / شده كود اوره) و به تعداد 1 ،B1N3 ،B1N وجود تفاوت معنيداري بين تيمارهاي 2 در اين صفت وجود نداشت كمترين B0N و 2 B0N3 به دست آمد B0N تعداد شاخه فرعي نيز از گياهان تيمار  تعداد شاخه فرعي صفتي است كه تحت تأثير ژنتيك و محيط قرار ميگيرد و فراهمي عناصر غذايي بر اين صفت مؤثر است. در تيمار تلفيقي اثر مفيد كود زيستي در افزايش عرضه عناصر غذايي و در نتيجه بهبود فتوسنتز و تسهيم بهتر مواد در مخازن موجب شده است كه تعداد شاخههاي فرعي در بوته افزايش يابد. از طرفي افزايش سطح سبز فتوسنتز كننده در نتيجه مصرف نيتروژن موجب بيشتر شدن توليد و انتقال مواد فتوسنتزي و هورمونهاي تحريك كننده رشد به مريستمهاي انتهايي و جانبي ميشود و در نتيجه، مجموعه اين عوامل باعث افزايش تحريك مريستم انتهايي و جانبي و افزايش توليد شاخههاي فرعي در تيمار حاوي اوره ميگردد (صيدي و همكاران، 1396 ). در مطالعهاي كه توسط يزداني بيوكي و همكاران ( 1393 ) در خصوص كاربرد سطوح مختلف كود نيتروژن صورت گرفت مشاهده شد كه كاربرد سطح متوسط نيتروژن در هكتار بيشترين تعداد شاخه هاي جانبي را در گياه مرزنجوش وحشي سبب گرديد. وزن تر بوته و خشك بوته صفت وزن تر بوته تحت تأثير تيمارهاي تغذيهاي، در سطح 1 % معنيدار گرديد (جدول 2). بالاترين وزن تر به ترتيب به مقدار B1N و 2 B1N بوته در گياهان تيمار 3 67 گرم حاصل شد. در واقع ميتوان با / 68/57 و 10 استفاده از كود زيستي، كاربرد كود اوره را به نصف مقدار و B0N كاهش داد. كمترين وزن تر بوته نيز از تيمارهاي 0 به دست آمد. تجزيه واريانس دادهها B1N0 بيانگر تأثير معنيدار تيمارهاي كود زيستي و كود اوره بر وزن خشك بوته در سطح احتمال 1 درصد بود با اين وجود اثر متقابل اين دو كود تأثير معنيداري بر صفت وزن خشك بوته نداشت (جدول 2). مقايسه ميانگين دادهها نشان داد كه بيشترين وزن خشك بوته از گياهان 24/ به ترتيب به مقدار 48 B1N و 3 B1N تيمار شده با 2 23 گرم به دست آمد. كمترين وزن خشك بوته نيز / و 77  حاصل گرديد  B1N و 0 B0N از تيمار  گزارش شده است كه استفاده از تركيبي از باكتريهاي محرك رشد و 50 درصد كود شيميايي تأثير بيشتري بر كميت و كيفيت محصول شويد، در مقايسه با استفاده از 100 مقدار توصيه شده كود شيميايي داشته است. باكتري - هاي محرك رشد، جذب عناصر معدني موجود در كود اوره را بهبود ميبخشند. در واقع استفاده از كودهاي حاوي ازتوباكتر و باكتريهاي حل كننده فسفر؛ سبب افزايش توسعه ريشه و جذب بهتر آب و مواد غذايي شده كه نهايتا منجر به افزايش رشد رويشي و زايشي شويد مي توان .(Chattopadhyay et al.,2017) ميشوند   چنين بيان كرد كه از آنجايي كه كود نيتروژن باعث افزايش ميزان فتوسنتز و در نتيجه افزايش ذخيره كربوهيدرات گياه ميشود، كاربرد اين گونه كودها باعث . افزايش عملكرد گياه ميشودصيدي و همكاران، 1396 و همكاران Shallan و همكاران ( 2012 ) و Sokhangoy و همكاران ( 2015 ) در Anitha ؛ 2005  در گياه شويد  و همكاران ( 2015 ) در رازيانه، به نتايج Pariari شنبليله و مشابهي دست يافتند. عملكرد بذر در هكتار ، همانگونه كه در جدول آناليز واريانس مشاهده ميشود، همه تيمارهاي آزمايشي در سطح احتمال 1 % بر عملكرد بذر در هكتار تأثير معنيدار داشتند. بيشترين عملكرد بذر از گياهاني حاصل شد كه كود (B1N زيستي و 100 درصد مقدار توصيه شده اوره  دريافت كردند به طوري كه مقدار محصول در اين تيمار 964 كيلوگرم در هكتار بود. با اين وجود تيمار  آزمايشي  كاربرد نصف مقدار توصيه شده كود اوره به همراه كود زيستي در رده دوم به لحاظ مقدار عملكرد بذر قرار 916 كيلوگرم در هكتا و بالاتر از تيمارهاي  گرفت كاربرد كود شيميايي به تنهايي، بود . به نظر ميرسد، افزايش مصرف نيتروژن در كنار كاربرد كودهاي زيستي، از طريق تأثير بر فرايندهاي فيزيولوژيكي، منجر به افزايش فتوسنتز، آسميلات بيشتر و ماده خشك و عملكرد دانه بالاتر ميگردد. در پژوهشي ديگر مشاهده شد كه افزايش مصرف نيتروژن اثر مثبت و معنيداري روي Mosavi et al., ) عملكرد دانه گياه دارويي زنيان داشت

درصد اسانس بذر
اسانس بذر شويد در سطح احتمال 1 % فقط تحت تأثير كود اوره معنيدار شد. بالاترين مقدار اسانس 2 درصد حاصل شد. و به ميزان 71 B0N از تيمار 2 B0N كمترين درصد اسانس بذر از گياهان تيمار شده با  حاصل گرديد. ساير تيمارهاي آزمايشي به لحاظ B1N و آماري در يك سطح قرار گرفتند و تفاوت معنيداري بين .( آنها مشاهده نشد (جدول 3 به طور كلي در حالت استفاده از تغذيه، شيميايي يا زيستي؛ در مقايسه با تيمار شاهد (بدون كود) افزايش قابل توجهي در درصد اسانس مشاهده شد. اين افزايش ممكن است به علت تامين عناصر غذايي مورد نياز گياه براي سنتز اسانس، خصوصا نيتروژن و فسفر، باشد. نتايج و همكاران ( 2017 ) در El- Sayed گزارش شده توسط و همكاران ( 2014 ) در (Shahmohammadi ، گياه شويد و Zeinali ، 2012 ) در گياه رازيانه Alireza ، گياه شويد همكاران ( 2014 ) و پشتدار و همكاران ( 1395 ) در گياه نعناع فلفلي با نتيجه حاصل از اين تحقيق، مطابقت دارد.

كلروفيل كل
همانگونه كه در جدول 4 مشاهده ميشود فقط تيمار كود اوره توانست تأثير معنيداري بر مقدار كلروفيل برگ داشته باشد. بررسي مقايسه ميانگين دادهها هم نشان داد كه بيشترين مقدار كلروفيل برگ در گياهان تحت تيمار 1 ميليگرم در گرم وزن تر، حاصل / و به مقدار 74 B1N2 شد. كمترين مقدار كلروفيل برگ نيز از گياهان تيمارهاي به دست آمد . نيتروژن همراه B1N و 0 B0N0 با منيزيوم نقش اساسي در سنتز كلروفيل دارند و تامين بودن آنها سبب افزايش كلروفيل برگ ميشود. احتمالا تأثير مثبت اوره در تامين و در دسترس قرار دادن نيتروژن براي گياه شويد، اين نتيجه را سبب شده است. برخي پژوهشگران معتقدند استفاده از كود زيستي در تركيب با كود شيميايي با افزايش عناصر غذايي مانند نيتروژن، آهن و منيزيم كه در كلروفيل سازي مؤثر ميباشند، محتوي كلروفيل برگ را افزايش مي دهند و در آزمايش آنها كاربرد تلفيقي كودهاي شيميايي و زيستي محتوي كلروفيل برگ ذرت هيبريد 704 را بيشتر از مصرف كود شيميايي .(Maghsudi et al., 2012 )يا زيستي، افزايش داد  درصد عناصر معدني برگ

همانگونه كه در جدول تجزيه واريانس  مشاهده ميشود، همه تيمارهاي آزمايشي در سطح احتمال 1 درصد، بر مقدار عناصر معدني برگ شويد، تأثير معني - دار داشتند. بالاترين درصد نيتروژن، فسفر و پتاس برگ در گياهان تيمار شده با كود زيستي به همراه 50 درصد و كمترين مقدار اين سه B1N مقدار توصيه شده اوره  2 مشاهده شد. همانگونه كه (B0N عنصر در تيمار شاهد  در1 مشاهده ميشود؛  استفاده از 50 درصد اوره به همراه كود زيستي، بيشترين جذب سه عنصر ضروري نيتروژن، فسفر و پتاس را باعث شد و به لحاظ قرار گرفت. اين نتيجه نشان ميدهد كه a آماري در سطح استفاده همزمان از كود شيميايي و باكتريهاي حل كننده فسفات و تثبيت كنندههاي نيتروژن، با در دسترس قرار دادن عناصر ضروي، جذب آنها را براي گياه تسهيل كردند. نتايج به دست آمده در اين زمينه با گزارش 2016  در گياه شويد مطابقت دارد.  Singh وSingh درصد ليمونن 1، كارون 2 و آپيول 3 اسانس درصد ليمونن اسانس بذر شويد در شرايط استفاده از كود اوره (سطح احتمال 1 %) و اثر متقابل اوره در كود زيستي (سطح احتمال 5 درصد) معنيدار گرديد. مقدار كارون تحت تأثير تيمار اوره و اثر متقابل اوره و كود زيستي معنيدار شد (در سطح احتمال 1 درصد) و آپيول در حضور تيمارهاي كود زيستي و كود اوره در سطح احتمال 5 درصد و اثر متقابل اين دو كود در سطح احتمال 1 درصد معنيدار شد . بالاترين درصد ليمونن از حاصل B0N و 2 B1N2 ،B1N گياهان تيمار شده با 3 گرديد. بيشترين مقدار كارون از گياهان تيمار شده با به دست آمد و بيشترين درصد آپيول نيز از بذوري B0N2 بودند B0N و 1 B1N استحصال شد كه تحت تأثير تيمار  2. تامين عناصر غذايي مورد نياز گياه، افزايش رشد ريشه در اثر همزيستي باكتريايي و بهبود مقدار كلروفيل برگ و در نتيجه افزايش فتوسنتز گياه، عامل اين و El-Naggar . بهبود در كيفيت اسانس شويد بوده است  ( همكاران  2010 Alizadeh )، همكاران در گياه ريحان در گياه Mahfouz and Sharaf-Eldin در گياه مرزه  و رازيانه؛ نتايج مشابهي را گزارش نموده اند.

نتيجه گيري كلي
با توجه به نتايج حاصل از اين تحقيق، پيشنهاد ميشود جهت كاهش مصرف كود نيتروژنه از مصرف نصف مقدار كود اوره (100 كيلوگرم در هكتار) به همراه تركيب كودهاي زيستي در توليد گياه دارويي شويد استفاده شود. با توجه به توليد انواع  مختلف كودهاي زيستي در كشور، انجام مطالعات بيشتر در زمينه حذف كامل كود شيميايي از چرخه توليد اين گياه دارويي توصيه ميشود.

کود مناسب رشد و عناصر ریز مغذی ( میکرو ) 
مشخصات کود های میکرو
یکی از صدها خدمات مجموعه ی بزرگ پارادایس تهیه و بسته بندی بهترین نوع کودهای میکرو می باشد ، که تهیه نمودن آن برای شما دوستان عزیز به علت سنگین بودن وزن بسته های آن (25 کیلوگرم ) هزینه بر و گاهی اوقات غیرممکن است .
میکرو المنت ها یا عناصر یا عناصر کم مصرف ( ریز مغذی ها ) مانند :
آهن ، روی ، منگنز ، مس ، بور ، مولیبدن و کلر گیاهان مختلف برحسب نیاز و با توجه به نتایج آزمایشات خاک و برگ به کود های فوق نیازمند خواهند بود . ادامه مطالب کلیک کنید .
جایگاه میکروالمنت در تولیدات کشاورزی :
با وجود این که گیاهان به شکل واضحی به کود های ماکروالمنت ها نیازمندند ، اما کودهای میکروالمنت یا ریز مغذی ها علی رغم نیاز کم گیاهان جایگاه ویژه ای در تولیدات کشاورزی دارند لذا از آنها به عناصر خرد با تاثیرات مکان یاد میشود.

کود مناسب رشد و عناصر درشت مغذی ( ماکرو) 
مشخصات کود های ماکرو
در این قسمت از بانک اطلاعاتی مجموعه ی پارادایس نظر شما را به توضیحاتی هر چند مختصر توسط متخصصان این مجموعه در رشته ی کشاورزی و کود شناسی در رابطه با کود های ماکرو بستته بندی شده توسط این مجموعه جلب می نماییم .
معرفی عناصر کود ماکرو :
کودهای ماکرو موضوع بحث ما را تشکیل می دهند این کودها از مجموع سه عنصر : ازت ، فسفر و پتاسیم به نسبت های مختلف و متناسب با زمانبندی رشد و باروری گیاه تشکیل میشود .

حال برای درک هرچه بیشتر تاثیر این کودها نظر شما را به تاثیر هر یک از این عناصر به تنهایی بر روی گیاهان و درختان جلب می نماییم : جهت مطالعه ادامه مطالب کلیک کنید .

کود مناسب تقویت محصول و گلدهی ( پتاس بالا )

تغذیه گیاهان شامل چندین مرحله می باشد، مرحله رویشی ، نمو و گلدهی، گیاهان برای رشد به ازت برای ریشه دهی و شروع سوخت و ساز و پتاسیم مسئول خیلی از وقایع فیزیولوژیک گیاه می باشد. گیاهی که وارد فاز گلدهی نمی شود، به خاطر رشد رویشی ناشی از مصرف کود ازته یا ضعف عمومی گیاه می باشد. فاز رویشی ناشی از استفاده از ازت باعث آبدار شدن بافت گیاه شده و نسبت C/N را کمتر یا به زبان ساده پوست به گوشت را بیشتر میکند، و همین عامل باعث می شود گیاه شما بزرگ و قوی شده ولی به شما گل نمی دهد ! با دادن کودهای گلدهی میزان گوشت را بیشتر کرده و از شیره گیاهی کاسته می شود. همین امر موجب افزایش گلدهی در همه گیاهان می شود. برای افزایش کیفیت گلها باید هنگام اتمام عمر گل ، غنچه های خشک شده رو از ته بچینید ، تا انرژی گل روی تولید بذر متمرکز نشود ! همینطور برای افزایش کیفیت گلدهی باید از مکمل های غذایی استفاده نمود ، از آنجایی که جذب مواد غذایی و کودهای شیمیایی تابع اسیدیته ی خاک می باشد و درصورت بالاتر رفتن اسیدیته خاک از 7 ، برخی از مواد غذایی قابلیت جذب خود را از دست می دهند  جهت کسب اطلاعات بیشتر و طرح سوال کلیک کنید .

جهت خرید انواع محصولات کشاورزی اعم از کود ، سم و اقلام کلیک کنید .

جهت بازدید از ویدئو های آموزش کشاورزی رایگان کلیک کنید .