مزایای استفاده از کود دامی کمپوست شده چیست و تولید کود کمپوست دامی چگونه است ؟

Question

با عرض سلام و خدا قوت خدمت مشاورین گرامی حاضر در انجمن پرسش و پاسخ شرکت تعاونی زنجیره تامین بهشت
خواهشمندم در رابطه با کود های کمپوست شده دامی و همچنین فواید آنها و چگونگی مصرف این کود ها مطالب را ارایه دهید .
با تشکر

مصطفی قدیری · Answer

تعریف کود :
به هر نوع ماده معدنی یا آلی یا بیولوژیک که دارای عناصر غذایی بوده و باعث بالابردن حاصلخیزی خاک و همچنین افزایش عملکرد کیفی و کمی محصول گردد
کود اطلاق می شود .
کود ها به چند دسته تقسیم می شوند که عبارتند از :
کودهای آلی (کود کمپوست ، کود حیوانی ، کود سبز ) .
کودهای شیمیایی . کود بیولوژیک یا زیستی ( ورمی کمپوست ) .
کود های آلی
الف - کود کمپوست :
مصرف بی رویه کودهای تجاری یا کودهای شیمیایی به منظور افزایش تولیدات کشاورزی به ویژه در بخش زراعی
موجب بروز صدمات زیست محیطی و اختلال در حاصلخیزی خاک می‌شود .
افزایش یونهای نیترات و نیتریت در خاک و آب های جاری و زیرزمینی
قلیایی شدن خاک و کاهش حاصلخیزی آن
افزایش علف های هرز و آفات و بیماری های گیاهی
از پیامدهای عدم توجه به آثار مخرب کاربرد نامحدود این دسته از کودها  بوده ‌است .
استفاده از کودهای آلی یکی از راه‌های موثر در اصلاح  و افزایش حاصلخیزی خاک است .
کمپوست چیست ؟

کمپوست نوعی کود آلی مخلوطی از مواد طبیعی حاصل از یک فرایند زیستی است .
در این فرایند زیستی زباله‌های با منشا الی مانند پسماندهای غذایی و بقایای گیاهی تجزیه می‌شود و به حالت ثابتی در می‌آید .
این نوع کود علاوه بر داشتن مواد غذایی برای رشد و نمو گیاهان می تواند با جذب میزان قابل توجهی آب در مواقع لزوم آب مورد نیاز گیاه را تامین نماید .
مزایای استفاده از کود کمپوست :
1 - اصلاح فیزیکی خاک
2 - کاهش فشردگی و جلوگیری از فرسایش
3 - افزایش ریشه زایی برای ریشه دوانی
4 - تسهیل در تنفس ریشه و افزایش نفوذ هوا
5 - مرطوب نگه داشتن زمین و افزایش قابلیت نگهداری آب و مواد غذایی
6 - تامین نیاز غذایی گیاه و حاصلخیز کنندگی خاک به عنوان یک بافر در جلوگیری از تغییر اسیدیته خاک
7 - عاری از بذر علف های هرز
8 - کاهش وزن مخصوص ظاهری خاک و مناسب برای خاکهای سنگین و رسی

مقادیر مصرف کود کمپوست :
در تعیین مقدار کود کمپوست عوامل گوناگونی موثرند .
محققین و دست‌اندرکاران با اتکا به نتایج تحقیقات و تجربیات توانستند حدود مقادیر مصرف کود کمپوست را بر روی محصولات مختلف به شرح زیر تعیین نمایند :
1-  درختان غیر مثمر :
100-۵۰ تن در هکتار هر دو سه سال یکبار
2-  جنگل کاری ها در نواحی تنک شده جنگل ها و بازسازی آنها  همچنین پرورش نهال های جنگلی خزانه ها:
تا هزار تن در مراحل اولیه و ۲۰۰ الی ۳۰۰ تن در هکتار در سال‌های بعد
3 -  گلهای زینتی در فضای باز :
100 الی 80 تن در هکتار هر سه الی چهار سال یکبار
4 - خزانه های گلکاری :
اختلاط تا یک سوم با خاک یا ۲۰ الی ۳۰ درصد حجمی مخلوط با خاک
5- برای خاک گلدان ها :
مخلوطی از یک سوم کمپوست یک سوم ماسه و یک سوم خاک
6 -  چمن کاری ها :
در بستر چمن کاری ها ۸ الی ۱۰ کیلوگرم در متر مربع
۸۰ الی ۱۰۰ تن در هکتار برای نگهداری چمن در بهار یا پاییز
۲ الی ۶ کیلوگرم در متر مربع
بیست الی 60 تن در هکتار همه ساله برای کاشت چمن  کمپوست را با ماسه  مخلوط و بذر را با آن می پوشانند .
7 - فضای سبز :
در اطراف خیابان ها و اتوبان ها ،فرودگاه ها و زمین‌های ورزشی ۱۰ الی ۱۵ کیلوگرم در هر متر مربع هر دو الی سه سال یکبار
ورمی کمپوست :

عبارت است از کود آلی که در اثر عبور مداوم و آرام مواد آلی از دستگاه گوارش گونه ای از کرم های خاکی و دفع این مواد از بدن کرم حاصل می گردد .
 این مواد هنگام عبور از بدن کرم آغشته به مخاط دستگاه گوارش ویتامین ها و آنزیم ها شده که در نهایت به عنوان یک کود آلی غنی شده
و بسیار مفید برای ساختمان و بهبود عناصر غذایی خاک تولید و مورد مصرف واقع می گردد .
بنابراین ورمی کمپوست عبارت خواهد بود از فضولات کرم به همراه درصدی از مواد آلی و غذایی بستر و لاشه کرم ها .
مزایای کود ورمی کمپوست :
 سبک و فاقد هرگونه بو 
 عاری از علف های هرز 
 حاوی میکروارگانیسمهای هوازی مفید مانند آزتو باکتری ها 
 بالا بودن میزان عناصر اصلی غذایی در مقایسه با سایر کودهای آلی 
 دارا بودن عناصر میکرو مانند آهن روی مس و منگنز 
 قابلیت بالای نگهداری آب و مواد غذایی 
 اصلاح کننده خصوصیات فیزیکی و شیمیایی و بیولوژیکی خاک 
 وجود عناصر پتاسیم کلسیم آهن روی مس منگنز 
 نحوه و مقدار استفاده از کود ورمی کمپوست :
 کود ورمی کمپوست را به صورت مخلوط با خاک سطحی و یا هنگام تعویض گلدان با کل خاک و یا هنگام کاشت نهال به صورت چاله ای در اطراف ریشه یا چالکود مصرف می نمایند .
 در نهالستانها ۱ الی ۲ کیلوگرم در متر مربع 
 درختچه های تزئینی ۲ الی ۳ کیلوگرم در متر مربع 
 انواع گل ها ۱ الی ۲ کیلوگرم در متر مربع 
 گیاهان گلدانی  ۱۰ الی ۲۰ درصد حجم گلدان 
 کود حیوانی :
 کود حیوانی بیشتر از کود گوسفند و گاو و اسب و یا مرغ تشکیل شده است .
کود حیوانی به علت دارا بودن حجم وسیعی از مواد آلی و غذایی باقی مانده که برای غنای خاک بسیار مفید می باشد در طول تاریخ همواره مورد توجه کشاورزان بوده است .

تاثیر کود حیوانی :
 ظرفیت نگهداری آب در خاک را افزایش می دهد که این امر در مواقع کم آبی کمک شایانی به کشاورز و زمین زراعی خواهد نمود .
 نفوذ پذیری آب در خاک را بهبود می بخشد .
 در خاکهای شنی سبب اتصال بهتر ذرات در خاک گشته و در خاک های رسی سبب افزایش  نفوذپذیری خاک می گردد .
 علت داشتن ماده آلی سبب بهبود هوادهی خاک می گردد .
 میزان جذب حرارت در خاک تیره بیشتر از خاکهای روشن بوده و به همین لحاظ کودهای حیوانی کمک زیادی در گرم شدن زمین و نهایتا رشد بیشتر گیاه می کنند .
 باعث افزایش میکروارگانیسم‌ها گردیده و باعث افزایش فعالیت بیولوژیکی خاک میگردد .
 درصد مواد غذایی در کودهای دامی :
 کود گاوی خشک :
 درصد ازاد :  ۲ 
 در صد فسفر : 1.5
درصد پتاس : 2
 کود اسبی خشک :
 درصد ازت : 2
 در صد فسفر : 1.5
 درصد پتاس : 1.5
 کود گوسفندی خشک :
 درصد ازت : 2
 در فسفر ک 1.5
 درصد پتاس : 1.5
 کود مرغی :
 درصد ازت : 5
 درصد فسفر :  ۳ 
 درصد پتاسیم :  1.5
 دلایل استفاده از کود دامی کاملا پوسیده :
 1 - فراوانی ترکیبات آلی ازت دار ساده در کود حیوانی تازه بسیار مسئله ‌ساز است .
تجزیه سریع مواد سبب آزاد شدن آمونیاک و تجمع آن در مجاورت ریشه ها شده و موجب مسمومیت گیاه می گردد .
پوسیدگی اولیه کود این مشکل را مرتفع می‌سازد .
به همین جهت هیچ گاه نباید کود حیوانی تازه را به محصول کاشته شده داد .
2 - پوسیدگی کود سبب می‌شود که از میزان بذر علفهای هرز و آلودگی به امراض و حشرات نیز کاسته شود .
 روش مصرف کودهای حیوانی :
 کودهای حیوانی را باید بر روی زمین به شکل یکنواخت پخش نموده  و سپس با خاک مخلوط کرد .
 عمق قرار گرفتن کود به منطقه فعالیت ریشه و جنس خاک بستگی دارد .
 در مورد گیاهانی که ریشه عمیق دارند بهتر است کود نیز در تقریباً در منطقه فعالیت ریشه قرار گیرد.
مگر آنکه کود خیلی سنگین باشد که در آن صورت خود را باید در عمق کمتری به خاک داده شود .
 مقدار مصرف کود حیوانی :
 مقدار مصرف کود حیوانی بستگی به جنس خاک و نیاز گیاه دارد .
 معمولاً برای خاک های متوسط و گیاهان با نیاز متوسط ۳۰ تا ۴۰ تن در هکتار معادل سه الی چهار کیلوگرم در هر متر مربع می باشد .
 زمان مصرف کود حیوانی :
 کود حیوانی را معمولاً قبل از کاشت در زمین پخش می کنند .
ولی برای چمن و گیاهان زینتی می‌توان آن را به صورت سرک در فصل پاییز و زمستان هم به کار برد .
نکته مهم :
 اگر کود دامی به مقدار زیاد مصرف شود نیاز به مصرف سالیانه آن نیست .
کود دامی دارای دوام چند ساله بوده و اثر آن در خاک باقی خواهد ماند .
 گیاهان زینتی فصلی نیاز به کود فراوان دارند .
بنابراین قبل از کاشت نشا به میزان ۴ کیلوگرم در هر متر مربع و بعد از کاشت نیز به مقدار کافی کود دامی پوسیده و یا کمپوست در محل کاشت اضافه می گردد .
کود دهی به بستر کاشت گل کاری های فصلی به تعداد دفعات تجدید کاشت انجام خواهد گرفت .
 کود آگروبیوسول یا بیوسول فورته :
 کودی الی می باشد که با پایه گیاهی و به شکل پلت خرد شده  که شرایط فیزیکی شیمیایی بیولوژیک و آلی خاک را بهبود بخشیده
 ضمن آزادسازی تدریجی و مداوم مواد غذایی مورد نیاز گیاه مقدار هوموس خاک را به مقدار قابل توجهی افزایش می‌دهد .
ویژگی های کود آگروبیوسول :
 1 - مقدار بالای هوموس  یا مجموعه اسید هیومیک و اسید فولیک حدود ۵۰ درصد .
 2 - آزاد سازی تدریجی مواد غذایی از جمله ازت آلی .
3 - ظرفیت تبادل کاتیونی بالا و بهبود ظرفیت تبادل کاتیونی خاک با بافت سبک .
4 -  ظرفیت نگهداری بالای آب حدود .165.7 درصد .
5 -  عآری از بذر علف هرز و عوامل بیماری زا .
 6 - باعث فعال شدن میکروارگانیسم های مفید .
7 -  کاهش بیماری های خاکزی شامل قارچ های فوزاریوم و پیتیوم  .
8 - عاری از عناصر سنگین مضر مانند کادمیوم و سرب .
9 -  میزان اسیدیته بیوسول فورته حدود ۷ و در دامنه نرمال می باشد .