اثر تنش خشکی و مصرف کود نیتروژن بر بنیه بذر لوبیا قرمز چیست ؟

Question

حسین برخورداری · Answer

اثر تنش خشکی و مصرف کود نیتروژن بر بنیه بذر لوبیا قرمز چیست ؟

ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﯽ اﺛﺮ ﺗﻨﺶ ﺧﺸﮑﯽ و ﮐﻮد ﻧﯿﺘﺮوژن ﺑﺮ ﺑﻨﯿﻪ ﺑﺬر ﺣﺎﺻﻞ از ﮔﯿﺎه ﻣﺎدري ﻟﻮﺑﯿﺎ ﻗﺮﻣﺰ ﭘﻼت ﻓﺎﮐﺘﻮرﯾﻞ در ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺰرﻋﻪ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ . ﺗﯿﻤﺎرﻫﺎي ﺗﻨﺶ ﺧﺸﮑﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﯽ در ﺳﻪ ﺳﻄﺢ آﺑﯿﺎري ﻧﺮﻣﺎل ﺑﻪ 120 ﻣﯿﻠﯽ ﻣﺘﺮ ﺗﺒﺨﯿﺮ از ﺗﺸﺘﮏ ﺗﺒﺨﯿﺮ( و ﺗﻨﺶ ﺷﺪﯾﺪ )90 ﻣﯿﻠﯽ ﻣﺘﺮ ﺗﺒﺨﯿﺮ از ﺗﺸﺘﮏ ﺗﺒﺨﯿﺮ(، ﺗﻨﺶ ﺧﻔﯿﻒ )60) ﻋﻨﻮان ﺑﺪون ﺗﻨﺶ ﮐﯿﻠﻮﮔﺮم ﻧﯿﺘﺮوژن در ﻫﮑﺘﺎر و دو 150 و 100 ،50 ﻣﯿﻠﯽ ﻣﺘﺮ ﺗﺒﺨﯿﺮ از ﺗﺸﺘﮏ ﺗﺒﺨﯿﺮ( ﺑﻮدﻧﺪ. ﮐﻮد ﻧﯿﺘﺮوژن در ﭼﻬﺎر ﺳﻄﺢ ﺻﻔﺮ، ژﻧﻮﺗﯿﭗ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﺎﻣﻞ ﻓﺮﻋﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻓﺎﮐﺘﻮرﯾﻞ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ .ﭘﺲ از D81083 ﺑﺮداﺷﺖ ﺑﺬر ﻟﻮﺑﯿﺎ ﻗﺮﻣﺰ ﺷﺎﻣﻞ رﻗﻢ اﺧﺘﺮ و ﻻﯾﻦ ﻫﺎ در ﻣﺮﺣﻠﻪ رﺳﯿﺪﮔﯽ ﮐﺎﻣﻞ، ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺑﺬر ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آزﻣﻮن ﻫﺎي ﺟﻮاﻧﻪ زﻧﯽ اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﻫﺪاﯾﺖ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﻣﻮرد ارزﯾﺎﺑﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ. اﯾﻦ آزﻣﻮن ﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻓﺎﮐﺘﻮرﯾﻞ در ﻗﺎﻟﺐ ﻃﺮح ﮐﺎﻣﻼً ﺗﺼﺎدﻓﯽ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ اﻋﻤﺎل ﺗﻨﺶ ﺧﺸﮑﯽ ﺑﺮ روي ﮔﯿﺎه ﻣﺎدري ﺳﺒﺐ ﮐﺎﻫﺶ ﺻﻔﺎﺗﯽ ﻧﻈﯿﺮ درﺻﺪ ﮔﯿﺎﻫﭽﻪ ﻫﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ، ﻃﻮل و وزن ﺧﺸﮏ رﯾﺸﻪ ﭼﻪ و ﺳﺎﻗﻪ ﭼﻪ، و ﺑﻨﯿﻪ ﮔﯿﺎﻫﭽﻪ ﺣﺎﺻﻞ از ﺑﺬور ﮔﯿﺎه ﻣﺎدري ﮔﺮدﯾﺪ. ﻧﯿﺘﺮوژن ﻧﯿﺰ ﺳﺒﺐ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯿﺰان ﻫﺪاﯾﺖ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺑﺬر، ﻃﻮل رﯾﺸﻪ ﭼﻪ، ﻃﻮل ﺳﺎﻗﻪ ﻧﯿﺰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ رﻗﻢ اﺧﺘﺮ در ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺪون ﺗﻨﺶ از ﻧﻈﺮ ﺻﻔﺎت D81083 ﺟﻮاﻧﻪ ﭼﻪ و ﺷﺎﺧﺺ ﻃﻮﻟﯽ ﺑﻨﯿﻪ ﮔﯿﺎﻫﭽﻪ ﮔﺮدﯾﺪ. ﻻﯾﻦ زﻧﯽ ﺑﺮﺗﺮي داﺷﺖ اﻣﺎ در ﺳﻄﺢ ﺗﻨﺶ ﺷﺪﯾﺪ ﺗﻔﺎوت ﻣﻌﻨﯽ داري ﺑﯿﻦ اﯾﻦ ژﻧﻮﺗﯿﭗ ﻫﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﺸﺪ.

ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﺗﺠﺪﯾﺪ ﻧﺴﻞ ﮔﯿﺎﻫﺎن از ﻃﺮﯾﻖ ﺑﺬر ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎي ﮔﯿﺎﻫﺎن زراﻋﯽ اﺳﺖ،
ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ، ﺑﺮرﺳﯽ ﻫﺎي اﮐﻮﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮژﯾﮏ ﺗﻮﻟﯿﺪﻣﺜﻞ از ﻃﺮﯾﻖ ﺑﺬر از اﻫﻤﯿﺖ ﺧﺎﺻﯽ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ. اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﮔﯿﺎه زراﻋﯽ ﮔﺮدد؛ اول اﯾﻦ ﮐﻪ درﺻﺪ ﮔﯿﺎﻫﭽﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻫﺎي ﺳﺒﺰ ﺷﺪه از ﺑﺬرﻫﺎي ﻗﻮي از ﮔﯿﺎﻫﭽﻪ ﻣﯽ ﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ از ﺑﺬر ﻫﺎي ﺿﻌﯿﻒ ﺑﺎﺷﺪ و اﺣﺘﻤﺎل دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺗﺮاﮐﻢ ﻣﻄﻠﻮب ﺣﺘﯽ در ﺷﺮاﯾﻂ ﻧﺎﻣﺴﺎﻋﺪ ﻣﺰرﻋﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. دوم آن ﮐﻪ ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﮔﯿﺎﻫﺎﻧﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺣﺎﺻﻞ از ﺑﺬرﻫﺎي ﺿﻌﯿﻒ ﻣﯽ Begnami ) ﺑﺎﺷﺪ and Cortelazzo, 1996 .( ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻣﺆﺛﺮ در ﺑﻨﯿﻪ ﺑﺬر، وﻗﻮع ﺗﻨﺶ رﻃﻮﺑﺘﯽ ﺑﺮ روي ﮔﯿﺎه ﻣﺎدري در ﻃﯽ ﻧﻤﻮ ﺑﺬر ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺳﺒﺐ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺑﺬرﻫﺎي ﭼﺮوﮐﯿﺪه و ﮐﻮﭼﮏ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺑﻨﯿﻪ ﺑﺬر را ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽ .(Galeshi & Bayat Tork, 2005)ﮐﻮاﺗﺮ و ﻫﻤﮑﺎران دﻫﺪ (ﮔﺰارش Quattar et al., 1987) داﻧﻪ ﮐﻪ ﺗﻨﺶ 1ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﺰ در ﻣﺮﺣﻠﻪ رﺷﺪ ﮐﻨﺪ رﻃﻮﺑﺘﯽ اﺛﺮ ﺑﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﭘﺮ ﺷﺪن داﻧﻪ اﯾﺠﺎد ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ، در ﺳﺎﯾﺮ ﻣﺮاﺣﻞ ﭘﺮ ﺷﺪن داﻧﻪ، ﺗﻨﺶ رﻃﻮﺑﺘﯽ ﺑﺎ ﮐﻮﺗﺎه ﮐﺮدن ﻃﻮل دوره ﭘﺮ ﺷﺪن داﻧﻪ، اﻧﺪازه ﺑﺬر را ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽ Fougereux et al., ) دﻫﺪ. ﻓﻮﮔﺮوﮐﺲ و ﻫﻤﮑﺎران (ﮔﺰارش ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﮐﻤﯽ و 1997 ﮐﯿﻔﯽ ﺑﺬر در ﮔﯿﺎه ﻧﺨﻮد ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ آﺑﯿﺎري ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮐﺎﻣﻞ ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد و ﺗﻨﺶ رﻃﻮﺑﺘﯽ در ﻃﯽ رﺷﺪ ﮔﯿﺎه رخ ﻧﺪﻫﺪ. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﭘﯿﺮزاد و ( ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ وﻗﻮع Pirzad et al., 2012)ﻫﻤﮑﺎران ﺗﻨﺶ ﻫﺎي ﺧﺸﮑﯽ ﺷﺪﯾﺪ در ﻃﻮل دوره رﺷﺪ ﮔﯿﺎه ﺑﺎﺑﻮﻧﻪ ﺑﺮ درﺻﺪ، ﺳﺮﻋﺖ و ﺷﺎﺧﺺ ﺟﻮاﻧﻪ زﻧﯽ ﺑﺬرﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪي اﺛﺮ ﻣﻌﻨﯽ داري داﺷﺘﻪ و ﺳﺒﺐ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﻘﺎدﯾﺮ اﯾﻦ ﺻﻔﺎت ﮔﺮدﯾﺪ. ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ در ﻣﻮرد ﮔﯿﺎﻫﺎن دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ وﻗﻮع ﺗﻨﺶ 1 Lag phase
ﺧﺸﮑﯽ در دوره رﺷﺪي ﮔﯿﺎه ﺳﺒﺐ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺬرﻫﺎي ﺑﺎ ﺑﻨﯿﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﯽ Madandoust et al., 2006; ) ﮔﺮدد Abhari and Galeshi, 2007 .( ﻋﻼوه ﺑﺮ وﻗﻮع ﺗﻨﺶ ﻫﺎي ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻧﻈﯿﺮ ﺗﻨﺶ ﺧﺸﮑﯽ در ﻃﻮل دوره رﺷﺪ ﮔﯿﺎه، ﻓﺮاﻫﻤﯽ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﺬاﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﯿﺘﺮوژن از ﻋﻮاﻣﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ رﺷﺪ ﮔﯿﺎه ﻣﺎدري و در ﭘﯽ آن، ﻧﻤﻮ ﺑﺬر ﺗﻮﻟﯿﺪي را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﺪ. ﻧﯿﺘﺮوژن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﺟﺰء اﺻﻠﯽ در ﺗﺮﮐﯿﺐ اﮐﺜﺮ آﻧﺰﯾﻢ ﻫﺎي ﺟﻮاﻧﻪ زﻧﯽ ﺑﻮده و ﺑﺎ ﻓﺮاﻫﻤﯽ ﮐﺎﻓﯽ اﯾﻦ ﻋﻨﺼﺮ در ﺑﺬر، درﺻﺪ و ﺳﺮﻋﺖ ﺟﻮاﻧﻪ زﻧﯽ ﺗﺴﺮﯾﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد )Banziger et al., 1994; Emam and Nicknejad, .(ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺼﺮف ﮐﻮد ﻧﯿﺘﺮوژن ﺑﺮ ﻓﻌﻞ 1995 و اﻧﻔﻌﺎﻻت ﺑﯿﻮﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ، ﻓﺘﻮﺳﻨﺘﺰ، اﻓﺰاﯾﺶ ﻃﻮل دوره روﯾﺶ، ﺗﺠﻤﻊ ﻣﺎده ﺧﺸﮏ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﻧﺪام ﻫﺎي ﻫﻮاﯾﯽ و اﺟﺰاي ﻋﻤﻠﮑﺮد داﻧﻪ ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ، ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ ﮐﻪ ﻓﺮاﻫﻤﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﯾﻦ ﻋﻨﺼﺮ ﺑﺎ اﯾﺠﺎد ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺬرﻫﺎي ﻗﻮي ﺗﺮ ﺑﺮ روي ﮔﯿﺎه ﻣﺎدري، ﺑﺮ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺟﻮاﻧﻪ زﻧﯽ ﺑﺬر ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺎﺷﺪ .(ﯾﺰداﻧﯽ ﺑﯿﻮﮐﯽ و ﻫﻤﮑﺎران Lioyd al., 1997) )Yazdani - (ﮔﺰارش ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ Biuki et al., 2010 اﻋﻤﺎل ﮐﻮد ﻧﯿﺘﺮوژﻧﯽ ﺑﺮ روي ﮔﯿﺎه ﮔﻨﺪم در ﻣﺰرﻋﻪ ﺳﺒﺐ ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻫﺎي ﺟﻮاﻧﻪ زﻧﯽ ﺑﺬرﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه ﻣﯽ Sawan et al., 2 ) ﺷﻮد. ﺳﺎوان (اﺛﺮ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﮔﯿﺎه 013ﻣﺎدري و ﮐﻨﺪﮐﻨﻨﺪه ﻫﺎي رﺷﺪ را ﺑﺮ ﺑﻨﯿﻪ ﺑﺬر ﮔﯿﺎه ﭘﻨﺒﻪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار داد و ﮔﺰارش ﮐﺮد ﮐﻪ اﻋﻤﺎل ﮐﻮد ﻧﯿﺘﺮوژن ﺑﻨﯿﻪ ﺑﺬر و ﮔﯿﺎﻫﭽﻪ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ Farhadi et al., )اﻓﺰاﯾﺶ داد. ﻓﺮﻫﺎدي و ﻫﻤﮑﺎران (ﻧﯿﺰ اﺛﺮ ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﯿﺘﺮوژن و آﺑﯿﺎري را ﺑﺮ 2014 ﺑﻨﯿﻪ ﺑﺬر ذرت ﺳﯿﻨﮕﻞ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار 704 ﮐﺮاس دادﻧﺪ و ﮔﺰارش ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﺎرﺑﺮد ﮐﻮد ﻧﯿﺘﺮوژن در ﺷﺮاﯾﻂ آﺑﯿﺎري ﻣﻨﺎﺳﺐ، ﺑﺬرﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪي ﺗﻮﺳﻂ ﮔﯿﺎه  اراي ﺑﻨﯿﻪ ﺑﺬري ﺑﺎﻻﺗﺮي ﺑﻮدﻧﺪ. آزﻣﺎﯾﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﯽ اﺛﺮ ﻧﯿﺘﺮوژن و ﺗﻨﺶ ﺧﺸﮑﯽ ﺑﺮ ﺑﻨﯿﻪ ﺑﺬرﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ از ﮔﯿﺎه ﻣﺎدري ﻟﻮﺑﯿﺎ ﻗﺮﻣﺰ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ.