اثر کود ورمی کمپوست بر برخی ویژگی های رشدی و بیوشیمیایی بادرشبی تحت تنش شوری آب را شرح دهید .

Question

حسین برخورداری · Answer

اثر کود ورمی کمپوست بر برخی ویژگی های رشدی و بیوشیمیایی بادرشبی تحت تنش شوری آب را شرح دهید .

چکیده

شوری از مهمترین تنشهای غیرزیستی است که اثرات منفی زیادی بر رشد گیاهان دارد. مقدار بالای سدیم برای اغلب گونه های گیاهی سمی بوده و رشد گیاه را تحت تاثیر قرار میدهد. به منظور بررسی اثر تنش شوری آب آبیاری و کود ورمیکمپوست بر ویژگیهای کمی و کیفی گیاه بادرشبی آزمایشی در سال زراعی 0376 در گلخانه پژوهشی دانشگده کشاورزی، دانشگاه مراغه بصورت گلدانی انجام شد. آزمایش بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی 011 و 001 میلیمولار کلرید ، با چهار تکرار اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل تنش شوری در چهار سطح صفر، 0100 درصد وزنی بود. نتایج ،01 ، سدیم و ورمیکمپوست در چهار سطح شاهد )بدون مصرف کود(، 0 نشان داد که در شرایط بدون تنش شوری، کاربرد کود ورمیکمپوست منجر به افزایش معنیدار ارتفاع بوته، وزن تر کل بوته، وزن خشک کل بوته، تعداد برگ، کلروفیلها و درصد پروتئین 3 میکرو گرم در وزن تر(، در / شد. بیشترین کربوهیدرات محلول ) 049 سطح شوری 001 میلیمولار کلرید سدیم و کاربرد 00 درصد کود مشاهده گردید. کمترین مقدار پرولین مربوط به تیمار 0 درصد( مربوط به اعمال تنش شاهد / شاهد شوری (بدون تنش) با کاربرد 00 درصد وزنی و نیز کمترین مقدار سدیم ) 3 (بدون تنش) و کاربرد 00 درصد ورمی کمپوست بود . نتایج به دست آمده حاکی از آن است که کاربرد ورمی کمپوست باعث افزایش معنی دار در تمام صفات کمی و کیفی اندازهگیری شده به جز پرولین شد. بنابراین استفاده از ورمیکمپوست، میتواند روش مناسبی در جهت کاهش اثرات منفی سمیت کلرید سدیم بر رشد این گیاه در شرایط آبیاری با آب شور و توسعه کشاورزی پایدار باشد

اگرچه مصرف داروهای شیمیایی در نیم قرن اخیر به شدت افزایش یافته است ولی اثرات مضر آنها بر زندگی، سبب گرایش دوباره مردم به استفاده از گیاهان دارویی گردیده است و استفاده از گیاهان دارویی همواره در طول تاریخ یکی از روشهای مؤثر درمان بوده است گیاه دارویی یکساله علفی است که به تیره نعنائیان تعلق دارد. گلهای این گیاه شهددار بوده و در رنگهای آبی یا بنفش و بندرت سفید یا صورتی مشاهده میشوند (امیدبیگی 7114 ). رزمارینیک اسید فراوانترین ماده موثره گیاه بادرشبی است که خواص آنتیاکسیدانی و آنتی آلزایمری این گیاه نیز به رزمارینیک اسید نسبت داده شده است (پترسن 7103 )و مواد مؤثره پیکر رویشی آن آرام بخش، اشتها آور و خاصیت ضد باکتریایی دارد که برای مداوای دل درد، نفخ شکم، سرما خوردگی، ناراحتیهای معده و کبد، همچنین در صنایع غذایی، نوشابه سازی، آرایشی و بهداشتی مورد استفاده قرار میگیرد علاوه بر موارد بالا میتوان از مواد موثر آن به عنوان پماد در دردهای روماتیسمی نیز بهره جست )مفخری و همکاران 7107 (. شوری از مهمترین تنشهای محیطی است که با ایجاد اختلال در جذب آب و فرآیندهای متابولیسمی، رشد و نمو و تولید .) را در گیاهان کاهش میدهد )رزاقی و همکاران 7100 گیاهان در طی تنشهای محیطی )شوری( یکسری ترکیبات آلی مانند قندها را در خود تولید میکنند که باعث حفظ تورژسانس سلول و کاهش پتانسیل اسمزی خاک شده که موجب جذب بهتر آب از خاک میشود. با این وجود، اثرات تنش شوری در گیاهان به غلظت، مدت زمان قرارگیری در معرض تنش شوری، ژنوتیب گیاهان و سایر فاکتورهای محیطی بستگی دارد (روی و همکاران 7104 ). همچنین گیاهان برای مقابله با اثرات تنش شوری، دیواره سلولی را از طریق کاهش تقسیم و گسترش سلولی ضخیم میکنند و این امر از قابلیت ارتجاعی دیواره سلولی کاسته و منجر به افت عملکرد گیاهان می- شود (رگیناتو و همکاران 7106 )، با افزایش تنش شوری از میزان رشد رویشی و جذب مواد غذایی در گیاه سیاهدانه کاهش و در مقابل محتوی اسانس، پرولین وکربوهیدرات کل افزایش نشان داد (خالید 7100 ). گزارش کردند که تنش شوری (NaCl) باعث کاهش عملکرد در ،( گیاه سرخارگل )صبرا و همکاران 7107 رشد رویشی درگیاه استویا، ازجمله تعداد شاخه، سطح برگ، وزن تر و خشک ساقه (ابستام و همکاران 7104 ) و کاهش ویژگیهای رشدی گیاه مرزه گردید عمارت پرداز و همکاران 7106 (. همچنین گزارش شده است که شوری باعث کاهش طول (ساقه و ریشه)، وزن خشک (ساقه و ریشه)، طول میانگره و بیوماس کل گیاه میشود (خراسانینژاد و همکاران 7101 ). تخریب کلروفیل برگ میتواند به دلیل کمبود یونهای منیزیم و پتاسیم )به عنوان عناصر اصلی در سنتز کلروفیل( و کاهش نسبت پتاسیم به سدیم ناشی از تنش شوری باشد )اورعی و همکاران 7117 (، با این وجود گیاهان راهکارهای بیوشیمیایی و مولکولی مختلف را برای مقابله با شوری دارند، مسیرهای بیوشیمیایی که منجر به بهبود تحمل به شوری میشوند، همچنین راهبردهای مدیریتی گیاهان شامل تجمع و خروج انتخابی یونها، کنترل جذب یونها از ریشه و انتقال آنها به برگها، جایگزینی ویژه یونها در سطح سلول و در کل گیاه، سنتز مواد سازگار، تغییر در مسیر فتوسنتزی، تغییر در ساختار غشایی تولید آنزیمهای آنتیاکسیدانی و تولید هورمونهای گیاهی می- ) باشند )حسن اوزامان و همکاران 7103 . در گیاهان دارویی عوامل متعددی از جمله تنشهای محیطی، در مقدار و کیفیت مواد مؤثره مانند آلکالوئیدها، گیلوکوزیدها، استروئیدها، اسانسها و در نهایت در عملکرد گیاهان موجب تغییراتی میشوند )امید بیگی 7100 ; غریب 7104 (، تنش شوری، عملکرد و ترکیبهای اسانس را نیز بطور قابل توجهی تحت تاثیر قرار میدهد، ترکیبات اسانس نه تنها بین گونههای مختلف، بلکه درون گونه نیز با هم متفاوتند گزارش شده است که تنش شوری باعث کاهش اسانس دراکثر گونههای نعناعیان میشود در همین خصوص پژوهشگران گزارش کردهاند که افزایش غلظت نمک، باعث کاهش درصد اسانس در گیاه نعناع و نعناع سبز شده است (عزیزی و همکاران 7112 ) کاهش عملکرد اسانس تحت تنش شوری میتواند به علت مهار آنابولیسم کلی گیاه باشد(سعید الاهل و همکاران 7106 ) چگونگی تغییرات فیزیولوژیکی و متابولیکی گیاهان دارویی در پاسخ به تنشهای محیطی از جمله شوری، از موضوعاتی است که همواره مدنظر پژوهشگران بوده است، اگر چه تنش در گیاهان دارویی موجب افزایش متابولیتهای ثانویه میشود اما اگر تنش بیش از حد تحمل سلول باشد باعث آسیب و کاهش متابولیتهای ثانویه در گیاهان دارویی میشود )حسن- زاده و احمدی 7104 (. آقایی و همکاران ) 7104 ( در تحقیقی گزارش کردند که شوری باعث کاهش وزن خشک ساقه و ریشه در دو گونه مریم گلی (Salvia officinalis, Salvia divinorum) گردید. در پژوهشی دیگر عیسی و همکاران ( 7107 ) بر روی گیاه ریحان ( Ocimum basilicum L. ) ، حیدری و همکاران ( 7100 بر روی گیاه کینوا ) Chenopodiuim quinoa (، گزارش کردند که شوری باعث کاهش رشد میشود. ویژگیهای خاک یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار در میزان تولید و کیفیت متابولیتهای ثانویه در کشت گیاهان دارویی می- باشد لذا کاربرد کود های آلی با بهبود ویژگیهای فیزیکی و شیمایی خاک، باعث افزایش عملکرد گیاهان داروییمیگردد (جعفر 7107 ). ورمیکمپوست یک کود بیوارگانیک شامل یک مخلوط بیولوژیکی بسیار فعال از باکتریها، کپسولهای کرم خاکی، آنزیمها، بقایای گیاهی و کود حیوانی میباشد (لاخدار 7117 )، در حقیقت ورمی- کمپوست حاوی مواد مغذی مورد نیاز برای رشد گیاهان در شکل قابل جذب نظیر نیترات، منیزیم، فسفات، کلسیم قابل تبادل، پتاسیم محلول و سایر مواد در مقایسه با سایر کودهای آلی میباشد و از طرفی دیگر بهعلت داشتن سطح تماس مناسب و گستردهای برای فعالیتهای میکروبی و در نتیجه آمادهسازی انواع مواد مغذی، در طول دوره رشد گیاه، راهکاری مناسب برای مقابله با شوری میباشد (حسینزاده 7106 ). نتایج بررسیهای صالحی و همکاران (7100) بر روی گیاه دارویی بابونه، نشان داد که کاربرد مقادیر مناسب ورمیکمپوست موجب افزایش ماده خشک در گیاه میشود. درصد بالای اسید هومیک در ورمیکمپوست در سلامتی گیاه نقش بسزایی دارد این ماده ساخت ترکیبات فنولیک همچون آنتوسیانینها و فلاونوئیدها را افزایش داده و در نتیجه موجب بهبود عملکرد گیاه میشود و نیز به عنوان بازدارنده آفات و بیماریها عمل میکند )نئوسن وهمکاران 7100 (. استفاده از کودهای آلی مانند ورمی- کمپوست به جای کودهای شیمیایی میتوانند نقش بسیار مهمی را در افزایش عملکرد و کاهش مشکلات زیست محیطی ایفاء کنند (فاجریا و بالیج 7110 ). همچنین ورمی- کمپوست غنی از هورمونهای رشد و ویتامینها بوده که باعث افزایش جمعیت میکروبی خاک و نگهداری طولانی مدت عناصر غذایی بدون اثرات منفی بر محیط میگردد (پادماتیما و همکاران، 7112). براساس گزارش احمد و جابن ( 7117) استفاده از ورمیکمپوست در گیاه آفتابگردان باعث کاهش اثرات منفی تنش شوری، بهبود تقویت رشد و عملکرد گیاه گردید. کاربرد ورمیکمپوست در گیاه لوبیا قرمز ( Phaseolus vulgaris ) در شرایط تنش شوری، باعث بهبود فرآیندهای فتوسنتزی و کارایی مصرف آب از مرحله رویشی تا زایشی گردید (خرمیزی و همکاران 7106 ). شناخت اثرات تنشهای مختلف بر فیزیولوژی گیاهان برای آگاهی از مکانیسمهای مقاومت و بقای گیاهان به منظور افزایش تحمل در برابر تنش ضرورت دارد. منطقه آذربایجان یکی از مناطق مستعد کشت گیاهان دارویی در ایران میباشد اما با توجه به معظل شوری آبهای این منطقه، استفاده از راهکارهای مناسب برای کاهش اثرات منفی شوری و کشت گیاهان متحمل به شوری در این منطقه امری ضروری می باشد. تولید ورمی کمپوست در کشور به سرعت رو به افزایش است، لذا با توجه به تأثیر مطلوب این ماده بر خصوصیات خاک و رشد و نمو محصولات زراعی و باغی و همچنین با در نظر گرفتن اهمیت گسترش کشت گیاهان دارویی بصورت مزرعهای و گلخانهای، به ویژه کشت ارگانیک در این پژوهش تلاش شده است تا اثرات کاربرد کود ورمی کمپوست بر ویژگیهای کمی و کیفی گیاه بادرشبی در شرایط تنش شوری بررسی گردد.

مواد و روش ها

به منظور بررسی تاثیر کاربرد ورمیکمپوست بر ویژگیهای کمی و کیفی گیاه بادرشبی در شرایط شوری، آزمایش گلدانی در قالب طرح فاکتوریل بر پایه بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در گلخانه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه اجرا گردید. سطوح 011 و 001 میلیمولار کلرید ، شوری صفر (شاهد)، 01 سدیم و کود ورمیکمپوست، شاهد )بدون مصرف کود(، 01 و 00 درصد ،0 فاکتورهای مورد مطالعه بود. گلخانه مورد استفاده در این آزمایش دارای پوشش پلی اتیلنی سفید و مجهز به سیستم سرمایش فن و پد و گرمایش از 31 درجه - نوع جت هیتر بوده و در طول آزمایش دما 00 سانتیگراد، نور 011 میکرومول بر متر مربع در ثانیه و 01 بود. نمونهبرداری از %- رطوبت نسبی در حدود % 41 خاک محل آزمایش قبل از کشت گیاه انجام شد و کود ورمیکمپوست از شرکت مهندسی کشاورزی و دانش بنیان پردیس متحد آذر تهیه شد و در آزمایشگاه آبیاری دانشکده کشاورزی تبریز برخی از مشخصات کود ( اندازهگیری شد )

بذور گیاه بادرشی از شرکت پاکان بذر اصفهان تهیه و در گلدانهایی با قطر دهانه 71 سانتیمتر کشت شدند مقدار ورمیکمپوست برای هر گلدان محاسبه و قبل از کاشت با خاک گلدان مخلوط گردید. حدود هشت هفته بعد از سبز شدن، بوته ها مرحلة شش تا هشت برگی( تنک و به پنج بوته کاهش یافت سپس تنش شوری به گیاهان اعمال گردید در طول مدت زمان تنش هر پنج روز یک بار آبشویی کامل محیط ریشه گیاهان با آب معمولی بدون تنش شوری انجام گرفت تا تغییرات EC و pH در اثر آبشویی به حداقل برسد. نمونهبرداری از گیاهان در مرحله تمام گل، به منظور اندازهگیری صفات مورفولوژیگی )ارتفاع، تعداد برگ، وزن تر کل بوته، وزن خشک کل بوته(، صفات فیزیولوژیکی )میزان کلروفیل، کارتنوئید، پرولین، تنظیمکننده اسمزی کربوهیدرات، ، پروتئین( و سدیم انجام شد. استخراج پرولین از برگها با استفاده از روش بیتز و همکاران ) 0793 ( و میزان پرولین استخراجی براساس میکرومول بر گرم وزن تر از جدول استاندارد به دست آمد. برای سنجش تنظیم- ) کننده اسمزی کربوهیدرات از روش آیری گوین ) 0777 ومیزان کربوهیدرات استخراجی بر اساس میکرو گرم گلوکز در گرم وزن تر از جدول استاندارد استخراج گردید. برای اندازهگیری مقدار کلروفیل a ، b، کارتنوئید و کلروفیل کل از روش رنجانا ( 0799 ) و با استفاده از فرمولهای زیر مقادیر مقدار کلروفیل ، b،a کارتنوئید و کلروفیل کل محاسبه شد:

mg chl a/gt=12.7 (A663) – 2.69 (A645) × V/1000 w
mg chl b/gt=22.9 (A645) – 4.68 (A663) × V/1000 w
mg chl tatol/gt=20.2 (A645) – 8.02 (A663) × V/1000 w
mg cartenoid/gt=7.6 (A480) –1.49 (A510) ×V/1000 w

جذب طول موج ویژه Wوزن تر بافت : گرم بافت حجمنهایی کلوروفیل و کارتنوئید در استن 80 درصد برای اندازهگیری میزان پروتئین، مقدار ازت کل با روش جاتز و همکاران ) 0779 ( اندازه گیری گردید سپس مقدار 6 ضرب و میزان / بدست آمده را در عدد ثابت 70 پروتئین محاسبه شد )کیلدلا 0772 (. برای تعیین مقدار عنصر سدیم از روش خاکسترگیری خشک استفاده شد. مقادیر عنصر سدیم بر حسب پیپیام در دستگاه فلیم فتومتر قرائت و در نهایت با کمک جدول استاندارد، براساس میلیگرم در گرم ماده خشک محاسبه شدند (گریفنبرگ 0770 ). از نرم افزار آماری SAS جهت تجزیه و تحلیل های آماری و نرم افزار Excel جهت رسم نمودارها استفاده گردید. میانگین داده ها با استفاده از آزمون حداقل اختلاف معنیدار ( L.S.D ) انجام شد. توسعه عادی سلولها باشد. واکنش گیاه به شوری خاک، کاهش رشد است که میتواند به دلیل اختلال در جذب آب و املاح، بسته شدن جزئی یا کلی روزنهها و کاهش کارایی فتوسنتز باشد (رزاقی و همکاران 7100 ). نتایج تحقیق عزیزی و همکاران (7112 ) نشان داد که کاربرد ورمیکمپوست باعث افزایش ارتفاع بوته در گیاه بابونه آلمانی (Matricaria recutita) شد. همچنین در تحقیق دیگری تهامی زرندی و همکاران ( 7101 ) گزارش کردند که کود آلی ورمیکمپوست باعث افزایش ارتفاع بوته در گیاه دارویی ریحان سبز ( Ocimum basilicum L ) شد. بنابراین، احتمالاً افزایش ارتفاع گیاهان تیمار شده با ورمیکمپوست میتواند به علت تحریک تولید مواد تنظیم کننده رشد تولید شده از قبیل اکسینها، جیبرلینها و سیتوکینینها باشد (وارمن و انکوپوز 7101 ، احمد نجار و خان 7103 ). در شرایط تنش شوری، انتقال مواد فتوسنتزی در گیاه مختل میشود که موجب اشباع شدن برگها از 2ROS ها و در نتیجه باعث محدودیت فرآیند فتوسنتز و کاهش رشد گیاه میشود.

نتایج و بحث

نتایج نشان داد که شوری سبب کاهش ارتفاع بوته بادرشبی در مقایسه با گیاهان شاهد شد اما کاربرد ورمیکمپوست باعث افزایش ارتفاع بوته این گیاه در هر دو شرایط بدون شوری و سطوح مختلف شوری در مقایسه با گیاهان شاهد گردید )جدول 3(. به طور کلی با افزایش سطح تنش شوری و عدم کاربرد کود از میزان ارتفاع بوته کاسته شد ولی در سطوح مختلف کاربرد کود، به ویژه 00 درصد وزنی ورمیکمپوست ارتفاع کاهش کمتری نشان داد . کاهش ارتفاع در گیاهان تحت تنش شوری، میتواند بعلت عدم تورژسانس مناسب سلولها و تخصیص بیشتر مواد سنتز شده جهت مقابله با تنش، کوتاه شدن دوره رشد و در کل ممانعت از مقایسه میانگین اثرات متقابل شوری و کود ورمی- کمپوست نشان داد وزن تر و خشک بوتههای که تحت تاثیر تیمار کودی قرار گرفته بودند نسبت به سطوح مختلف شوری افزایش نشان داد. در تمامی تیمارها با افزایش سطح شوری، تیمار کودی منجر به افزایش وزن تر و خشک بوته گردید که بیشترین میانگین عملکرد تر 07 گرم( در تیمار / 47 گرم) و عملکرد خشک ( 30 / بوته ) 42 شاهد (بدون تنش) و کاربرد 00 درصد ورمیکمپوست مشاهده شد ولی اعمال تنش شوری بدون تیمار کودی از میزان عملکرد تر و خشک بوته کاسته شد . یکی از دلایل کاهش وزن تر و خشک گیاه در خاک میتواند بعلت غلظت بالاتر سدیم و کلرید در محلول خاک و جذب بیشتر آن باشد که نه تنها باعث اختلال در جذب عناصر دیگر می- شود بلکه منجر به تنش اسمزی و اختلال در تعادل یونی میشود که در نتیجه باعث کاهش شاخص های رشدی گیاه از قبیل ارتفاع، وزن تر و خشک میشود (بایبوری  7107 ). دلیل دیگر کاهش رشد گیاه تحت تنش شوری میتواند بعلت تخریب سیستم متابولیسمی، بینظمی غشایی، افزایش لیگنین و ضخامت دیواره سلولی باشد که قابلیت ارتجاعی سلولی را کاهش داده و منجر به کاهش تقسیم سلولی و مهار رشد سلولی و در نهایت کاهش عملکرد گیاهی میشود (رقینتو 7106 ). ورمی- کمپوست با بهبود حاصلخیزی خاک از لحاظ ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی و نیز تامین به موقع عناصر مورد نیاز گیاه در طول دوره رشد، باعث افزایش رشد رویشی و وزن تر گیاه میگردد (تهامی زرندی 7101 )، همچنین کاربرد این کود آلی از طریق افزایش ظرفیت نگهداری آب در خاک و تسهیل جذب عناصر غذایی، امکان جذب بیشتر و آسانتر این مواد را برای گیاه فراهم میکند که منجر به افزایش رشد و عملکرد ماده تر و خشک در گیاه میشود.

تعداد برگ

به طور کلی در اثر کاربرد کود ورمیکمپوست تعداد برگ بیشتری نسبت به شرایط عدم کاربرد کود در سطح تنش تولید شد در حالی که با اعمال تنش شوری، از تعداد برگ در بوته کاسته شد. همچنین نتایج نشان داد  با کاربرد ورمیکمپوست بیشترین تعداد برگ بدست آمد که نسبت به شاهد 36 درصد افزایش نشان داد. شوری از طریق کاهش فشار تورژسانس سلولها سبب تقلیل رشد و توسعه سلولهای خاصی در برگها میشود و به همین دلیل اولین اثر آشکار شوری بر روی گیاهان (تعداد برگها، اندازه کوچکتر آنها و ارتفاع کمتر گیاهان) مشاهده میگردد، بعلاوه از آنجایی که شوری موجب اختلال در جذب عناصر غذایی و بر هم زدن تعادل یونی در گیاه میشود بنابراین کاهش رشد، توسعه برگها و ساقه را میتوان به کمبود عناصر غذایی و اختلال تغذیهای ناشی از شوری نسبت داد که علاوه بر آن تشکیل میانگره، پیری زودرس و ریزش برگها و شاخهها از علل کاهش رشد گیاهان میباشند (ریگیانتو و همکاران 7106 ). تحقیقات پیشین نشان داده است که استفاده از مقادیر مناسب ورمیکمپوست باعث بهبود فعالیت میکروبی خاکی و تولید تنظیم کنندههای رشد توسط موجودات خاکزی و نیز آزادسازی عناصر غذایی و جذب بیشتر نیتروژن توسط ریشهها، باعث افزایش رشد رویشی و تولید بیشتر برگها میشود چالویا و همکاران 7100 (. نتابج بدست امده از این پژوهش با نتایج گلدانی و همکاران ) 7106  بر روی گیاه دارویی ریحان ( Ocimum basilicum ) مطابقت داشت.

کربوهیدراتهای محلول

بیشترین میانگین اثرات متقابل شوری و کود بر میزان کربوهیدرات محلول در سطح تنش شوری 07 3 میکرو گرم در وزن تر( و کاربرد 00 / میلیمولار ) 049 درصد کود ورمیکمپوست بهدست آمد و کمترین آن 0/447 میکرو گرم در وزن تر مربوط به تیمار شاهد بدون شوری و عدم کاربرد ورمیکمپوست بود . احتمالاً ورمیکمپوست از طریق بهبود حاصلخیزی خاک، باعث جذب بهتر آب، فراهم نمودن عناصر ضروری گیاه، تقویت فتوسنتز، افزایش زیست توده گیاهی میشود و از طرف دیگر ویژگیهای فیزیگی خاک را بهبود بخشیده و باعث رشد بهتر ریشه، افزایش رشد، تسریع واکنشهای متابولیسمی، افزایش سنتز و تجمع متابولیتها از جمله کربوهیدراتها میشود (صالح و همکاران 7100 ). تجمع قندهای محلول به عنوان تنظیم کنندههای اسمزی، یکی از پاسخهای سازشی گیاه در مقابل تنش کمبود آب برای حفظ تعادل اسمزی مطرح است (تان و استروم 0777 ). تجمع زیاد قندهای محلول در زمان تنش میتواند بهعلت تخریب قندهای غیر محلول، توقف رشد یا سنتز این ترکیبات از مسیرهای غیرفتوسنتزی باشد (شابالا و همکاران 7109 ). رضوی- زاده و محققیان ( 7104 ) گزارش کردند که تنش شوری باعث افزایش میزان قندهای محلول در گیاه میگردد.

پرولین

نتایج مقایسه میانگینها نشان داد بیشترین میانگین 37 میکرو مول بر گرم وزن تر( در سطح / پرولین ) 23 تنش ( 001 میلیمولار) بدون کود بهدست آمد و کمترین میکرو مول بر گرم وزن تر مربوط به تیمار / آن  447 شاهد شوری (بدون تنش) و کاربرد 00 درصد وزنی ورمیکمپوست بدست آمد  یکی از دلایل آن می- تواند اثرات مفید کودهای آلی بر برخی ویژگیهای خاک و همچنین حفظ رطوبت بیشتر خاک باشد که باعث کاهش اثرات نامناسب تنش شوری گردیده و بهتبع پرولین کمتری در گیاه تولید میشود )سیاهسار و حیدری 7100 (. همچنین نتایج نشان داد که با افزایش شدت تنش شوری بر میزان پرولین تولیدی توسط گیاه افزوده می شود و در سطح 001 میلیمولار به بالاترین مقدار خود رسیده است ، با افزایش سطح شوری مقدار تنظیم کنندههای اسمزی از قبیل پرولین افزایش مییابد، زیرا کلرید سدیم موجب تحریک ژنهای سنتز کننده آنزیم گلوتامین کیناز )اولین آنزیم مسیر بیوسنتز پرولین به صورت خود به خودی پرولین میشوند. شدت ساختآن به سرعت و میزان توسعه تنش، نوع و سن اندام و تنوع ژنتیکی درون و بین گونهی بستگی دارد و ساخت
پرولین، گیاه را به تنشهای محیطی متحمل و میزان بیش ازحد تجمع پرولین در تنش شوری میتواند نشان از تجزیه گسترده پروتئینها و کاهش استفاده از آنها در ساخت پروتئینها باشد که میتواند منجر به کاهش رشد گیاه شود (معصومهزاده و خیامیام 7107 ). در این رابطه توکلی و حسینی ( 7107 ) بر روی گیاه دارویی خرف ( Portulaca )، لطف الهی و همکاران ( 7100 ) در گیاه بابونه آلمانی ( Matricaria chamomilla L. )، گزارش کردند که با افزایش شوری میزان پرولین در گیاه افزایش مییابد.

پروتئین

مقایسه میانگین اثرات متقابل تنش شوری و کود ورمیکمپوست نشان داد بیشترین میانگین درصد 42  در سطح تنش شاهد بدون شوری و پروتئین  07 کاربرد 00 درصد کود ورمیکموست بدست آمد و  مربوط به تیمار شوری 001 میلی کمترین آن  940 مولار و عدم کاربرد کود بود. نتایج همچنین نشان داد که با افزایش تنش شوری درصد پروتئین کاهش یافته است .

کلروفیل a ، b و کل

نتایج مقایسه میانگین نشان داد که در کلیه سطوح تنش شوری، بیشترین مقدار کلروفیل a از کاربرد ورمی- کمپوست 00 درصد وزنی به دست آمد که بیشترین آن
03/04 میلیگرم بر گرم وزن تر مربوط به شوری  میلیمولار و تیمار کودی 00 درصد وزنی ورمی- 4 میلیگرم بر گرم وزن تر کمپوست و کمترین آن  70 در شوری  001 میلیمولار( و عدم کاربرد کود بود همچنین نتایج نشان داد که با افزایش شدت تنش از میزان کلروفیل b نیز کاسته شد بهطوری که بیشترین میزان کلروفیل b 4/490 میلیگرم بر گرم وزن تر در  شاهد بدون تنش شوری و کاربرد درصد وزنی ورمیکمپوست بهدست آمد  و بیشترین میانگین 09 میلیگرم بر گرم وزن تر نیز در  کلروفیل کل  20 سطح تنش شاهد و کاربرد 00 درصد وزنی ورمی- 3 میلیگرم بر  کمپوست بهدست آمد و کمترین آن  790 گرم وزن تر مربوط به تیمار شوری 001 میلیمولار و عدم کاربرد کود بود )شکل 6(. یکی از دلایل کاهش رنگیزههای فتوسنتزی تحت تنش شوری میتواند بهعلت افزایش غلظت تنظیم کنندههای رشد مانند اسید آبسیزیک و اتیلن باشد که تحریک کننده آنزیم کلروفیلاز و پراکسیداز هستند بدین ترتیب موجب تجزیه کلروفیلهای گیاه میشوند باسو و سریکامرون 7101  و گیاهان تحت تنش شوری، رنگدانههای فتوسنتزی را برای جلوگیری از بیوسنتز یا تجزیشان کاهش میدهند ) خان و همکاران 7116  همچنین شوری از طریق تجمع یونهای سمی در کلروپلاست و تنش اکسیداتیو در گیاه باعث تخریب کلروفیلها میشود و دلیل دیگر کاهش کلروفیلها می- تواند به افزایش استفاده از نیتروژن برای سنتز پرولین باشد از آنجایی که گلوتامات ترکیب اولیه پرولین و کلروفیل است احتمال میرود در شرایط تحت تنش شوری از طریق تحریک آنزیم لیگازگلوتامات و تبدیل گلوتامات بیشتر به تولید پرولین اختصاص یابد و به همین دلیل مقدار کلروفیل کاهش  مییابد راهدری 7107 و کاهش غلظت کلروفیل از عوامل مهم تاثیرگذار بر کاهش ظرفیت فتوسنتزی گیاه به شمار میرود و با افزایش سطح شوری از کارایی فتوسنتزی برگها کاسته شده و این امر موجب تشدید صدمات تنش میشود (سیروس مهر و همکاران 7100 ). کاهش میزان کلروفیل- های a و b در غلظتهای بالای تنش شوری ممکن است با تخریب تدریجی غشاء مرتبط باشد و یا با فرایندهای بیولوژیکی و مراحل نموی گیاه و نیز نوع و غلظت نمک ارتباط داشته باشد )الصبحی و همکاران 7116  از طرف دیگر شوری باعث کاهش جذب عناصری همچون آهن، منیزیم و نیتروژن که در ساختمان کلروفیل شرکت دارند میشود، بنابراین میزان کلروفیل برگ کاهش مییابد، همچنین در اثر تنش شوری در گیاه انواع گونههای فعال اکسیژن افزایش یافته که منجر به تخریب غشاهای سلولی و کاهش میزان کلروفیل در سلولها میشود فهد بانو و همکاران 7107 . کود آلی ورمیکمپوست با افزایش میزان نیتروژن در گیاه، باعث افزایش میزان رنگیزهها (کلروفیل) شده که به دنبال توانایی جذب نور خورشید، تولید مواد فتوسنتزی و در نهایت باعث بهبود  رشد و عملکرد گیاه میشود آرنکون و همکاران 7110 . که با نتایج تحقیقات چیلوورو و همکاران  7117  در سنتلا  Centella asiatica ، اوما و مالاتی  7117 در گیاه تاج خروس  Amaranthus، نرمالا و همکاران  7117  در گیاه ماش سبز  Vigna radiata  و آب بشقابی ( Centella asiatica ) , رسولی و همکاران ) 7103 ( در گیاه زعفران ) Crocus sativus  ) مطابقت داشت. نتایج تحقیق حاضر نیز افزایش فتوسنتز و کلروفیل تحت تیمارهای کودی را نشان میدهد. با کاربرد ورمیکمپوست موجب افزایش رشد، تولید برگ بیشتر، افزایش میزان کلروفیل
a و b و درنتیجه آن افزایش سطح فتوسنتز در گیاه میشود.

نتیجه گیری کلی

سطوح مختلف شوری و کود آلی ورمیکمپوست و همچنین اثرات متقابل شوری و کود بر همه صفات اندازه گیری شده به جزء تعداد برگ اثرات معنیداری داشت. تنش شوری بر غلظت رنگدانههای فتوسنتزی نیز تاثیر منفی گذاشته و با افزایش تنش شوری از میزان هر دو نوع کلروفیل a ، b و کلروفیل کل، درصد پروتئین، ارتفاع بوته و عملکرد گیاه کاسته شد و باعث افزایش کربوهیدرات محلول و پرولین در گیاه بادرشبی گردید. براساس نتایج بدست آمده از این پژوهش کاربرد کود ورمیکمپوست با کاهش اثرات منفی سمیت یونهای سدیم و کلر باعث بهبود برخی ویژگیهای رشدی و بیوشیمایی گیاه بادرشبی گردید. در مجموع نتایج به دست آمده از این آزمایش نشان داد که کاربرد کود ورمیکمپوست در شرایط تنش میتواند نقش مؤثری را در افزایش تحمل گیاهان به شرایط نامساعد تنش شوری و در نتیجه افزایش عملکرد گیاهان ایفا نموده، همچنین به عنوان یک منبع اصلی افزایش حاصلخیزی خاک در سیستمهای کشاورزی پایدار عمل نماید .

منبع : نشریه دانش کشاورزی و تولید پایدار

کود مناسب رشد و عناصر ریز مغذی ( میکرو ) 
مشخصات کود های میکرو
یکی از صدها خدمات مجموعه ی بزرگ پارادایس تهیه و بسته بندی بهترین نوع کودهای میکرو می باشد ، که تهیه نمودن آن برای شما دوستان عزیز به علت سنگین بودن وزن بسته های آن (25 کیلوگرم ) هزینه بر و گاهی اوقات غیرممکن است .
میکرو المنت ها یا عناصر یا عناصر کم مصرف ( ریز مغذی ها ) مانند :
آهن ، روی ، منگنز ، مس ، بور ، مولیبدن و کلر گیاهان مختلف برحسب نیاز و با توجه به نتایج آزمایشات خاک و برگ به کود های فوق نیازمند خواهند بود . ادامه مطالب کلیک کنید .
جایگاه میکروالمنت در تولیدات کشاورزی :
با وجود این که گیاهان به شکل واضحی به کود های ماکروالمنت ها نیازمندند ، اما کودهای میکروالمنت یا ریز مغذی ها علی رغم نیاز کم گیاهان جایگاه ویژه ای در تولیدات کشاورزی دارند لذا از آنها به عناصر خرد با تاثیرات مکان یاد میشود.

کود مناسب رشد و عناصر درشت مغذی ( ماکرو) 
مشخصات کود های ماکرو
در این قسمت از بانک اطلاعاتی مجموعه ی پارادایس نظر شما را به توضیحاتی هر چند مختصر توسط متخصصان این مجموعه در رشته ی کشاورزی و کود شناسی در رابطه با کود های ماکرو بستته بندی شده توسط این مجموعه جلب می نماییم .
معرفی عناصر کود ماکرو :
کودهای ماکرو موضوع بحث ما را تشکیل می دهند این کودها از مجموع سه عنصر : ازت ، فسفر و پتاسیم به نسبت های مختلف و متناسب با زمانبندی رشد و باروری گیاه تشکیل میشود .

حال برای درک هرچه بیشتر تاثیر این کودها نظر شما را به تاثیر هر یک از این عناصر به تنهایی بر روی گیاهان و درختان جلب می نماییم : جهت مطالعه ادامه مطالب کلیک کنید .

کود مناسب تقویت محصول و گلدهی ( پتاس بالا )

تغذیه گیاهان شامل چندین مرحله می باشد، مرحله رویشی ، نمو و گلدهی، گیاهان برای رشد به ازت برای ریشه دهی و شروع سوخت و ساز و پتاسیم مسئول خیلی از وقایع فیزیولوژیک گیاه می باشد. گیاهی که وارد فاز گلدهی نمی شود، به خاطر رشد رویشی ناشی از مصرف کود ازته یا ضعف عمومی گیاه می باشد. فاز رویشی ناشی از استفاده از ازت باعث آبدار شدن بافت گیاه شده و نسبت C/N را کمتر یا به زبان ساده پوست به گوشت را بیشتر میکند، و همین عامل باعث می شود گیاه شما بزرگ و قوی شده ولی به شما گل نمی دهد ! با دادن کودهای گلدهی میزان گوشت را بیشتر کرده و از شیره گیاهی کاسته می شود. همین امر موجب افزایش گلدهی در همه گیاهان می شود. برای افزایش کیفیت گلها باید هنگام اتمام عمر گل ، غنچه های خشک شده رو از ته بچینید ، تا انرژی گل روی تولید بذر متمرکز نشود ! همینطور برای افزایش کیفیت گلدهی باید از مکمل های غذایی استفاده نمود ، از آنجایی که جذب مواد غذایی و کودهای شیمیایی تابع اسیدیته ی خاک می باشد و درصورت بالاتر رفتن اسیدیته خاک از 7 ، برخی از مواد غذایی قابلیت جذب خود را از دست می دهند  جهت کسب اطلاعات بیشتر و طرح سوال کلیک کنید .

جهت خرید انواع محصولات کشاورزی اعم از کود ، سم و اقلام کلیک کنید .

جهت بازدید از ویدئو های آموزش کشاورزی رایگان کلیک کنید .