تاثير مقادير نيتروژن و پتاسيم بر برخي صفات كمي و كيفي و كارآيي زراعي عدس چگونه است ؟

Question

حسین برخورداری · Answer

تاثیر مقادیر نیتروژن و پتاسیم بر برخی صفات کمی و کیفی و کارآیی زراعی عدس چگونه است ؟

به منظور بررسي تاثير سطوح نيتروژن و پتاسيم بر كارآيي زراعي و جذب نيتروژن و پتاسيم و درصد پروتئين دانه عدس، آزمايش ي به صورت فاكتوريل بر پايه طرح بلوكهاي كامل تصادفي با 3 تكرار در سال زراعي 1394 در ايستگاه تحقيقات كشاورزي دانشگاه آزاد اسلامي 35 و 70 كيلوگرم در هكتار) از منبع سولفات پتاسيم ، واحد اردبيل، در شرايط آبي اجرا شد. فاكتورها شامل سطوح كود پتاسيم با سه سطح ( 0 30 و 60 كيلوگرم در هكتار) به صورت گرانوله و رقم مورد كشت، رقم بومي منطقه بود. در كليه ، و سطوح كود نيتروژن با سه سطح ( 0 صفات اندازه گيري شده به جز كارآيي زاراعي مصرف كود نيتروژن و پتاسيم، افزايش مصرف كود پتاسيم و نيتروژن، در اثرات اصلي هر كدام  از كودها، موجب افزايش صفات عملكرد و اجزاي عملكرد و همچنين صفات مربوط به درصد و جذب كودهاي پتاسيم و نيتروژن شد به طوري كه بيشترين مقدار اين صفات در سطوح تيماري 70 كيلوگرم كود پتاسيم و 60 كيلوگرم كود نيتروژن بهدست آمد. اثرات متقابل كود پتاسيم و نيتروژن نيز براي صفات عملكرد دانه، كارآيي زراعي كود پتاسيم، عملكرد پروتيين دانه و مقدار جذب نيتروژن دانه، معنيدار بود. به- طور كلي نتايج اين تحقيق، نشان داد كه استفاده همزمان از كود نيتروژن و پتاسيم واكنش مثبت عدس به اين دو كود را به همراه داشته و باعث افزايش عملكرد دانه گرديد، بنابراين استفاده تركيبي از اين دو كود جهت افزايش صفات كمي و كيفي در اين گياه، توصيه ميشود.

عدس يكي از انواع حبوبات بوده كه از قديميترين گياهان غذايي بشر محسوب شده و منشا آن خاكهاي حاصلخيز خاور نزديك ميباشد، اين گياه به عنوان غذا، منبع پروتئيني با ارزش ي است كه به دليل توانايي رشد در شرايط محيطي نامناسب و خاك هاي فقير توانستهاست تا به امروز به عنوان يك گونه غذايي مطرح بماند (باقرى و گلدانى ، 1376 ). يكي از عوامل اصلي توليد پايين اين محصول، محدوديت يا توزيع نامناسب مصرف كود در مورد آن است. عدس با دارا بودن حدود 25 درصد پروتئين و عملكرد متوسط 750 كيلوگرم دانه در هكتار در 10/5 ،(N ) 37 كيلوگرم نيتروژن خالص / شرايط ديم تقريبا 5 (K2O ) 28 كيلوگرم پتاس / و 2 (P2O كيلوگرم فسفر خالص ( 5 .( از يك هكتار زمين برداشت مي كند (آزاد و گيل، 1989 حبوبات به دليل غني بودن از پروتئين، نسبت به ساير عناصر غذايي، به نيتروژن بيشتري نياز دارند، بنابراين كمبود آن مسئل ه مهمي براي گياه محسوب ميشود چون در شرايط كمبود آن ، سنتز كلروپلاست و كلروفيل و بسياري از آنزيمهاي متابوليكي مختل ميگردد. دو منبع نيتروژن براي لگومها، نيترو ژن تثبيت شده و نيتروژن معدني است كه سنجش ميزان تثبيت نيتروژن با KgNha ) % نشان داد عدس، 78 N روش فراواني 15 -1 72 ) توان .( تثبيت دارد (ماسكي و همكاران، 2001 كارآيي به عنوان مقدار محصول توليد شده به ازاي هر واحد نهاده مصرف شده تعريف شده است. اين بدان معني است كه كارآيي تغذيهاي عبارت از ماده خشك توليد شده به ازاي هر واحد عناصر غذايي مصرف شده يا جذب شده ميباشد (هاشمي دزفولي و همكاران، 1377 ). بالاترين كارآيي معم ولاً با جذب اولين واحد عنصر غذايي به دست م يآيد و واحدها ي بعد ي مصرف عنصر غذايي، افزايش كمتري را ايجاد مينمايند ، يعن ي با افزايش ميزان مصرف عنصر غذايي مقدار عملكرد دانه ، كمتر .( افزايش مييابد (قانون بازده نزول ي ميچرليخ ) (فتحي، 1377 گراهام ( 1378 ) گزارش كرد كه كارآيي عناصر غذايي را ميتوان بر حسب عملكرد نسبي يك ژنوتيپ در يك خاك فقير، در مقايسه با عملكرد آن در حالي كه تغذيه مطلوب است تعريف نمود. كراسول و گادوين ( 1984 ) كارآيي عناصر غذايي را با سه معيار كارآيي زراعي، كارآيي فيزيولوژيك و كارآيي بازيافت ظاهري بيان نمود. حداكثر كارآيي مصرف عنصر غذايي زماني حاصل ميشود كه غلظت آن نزديك به سطح بحراني باشد، زيرا بدون آن كه عنصر غذايي اضافي در گياه وجود داشته باشد تقريبا حداكثر عملكرد در اين نقطه به دست ميآيد. رييسي و خواجه پور ( 1371 ) كاهش در راندمان مصرف كود با افزايش مقدار كود نيتروژن را گزارش كردند. گزارش شده كه عملكرد دانهي عدس در واحد سطح، تحت تاثير تعداد غلاف و دانه در گياه ميباشد و تعداد غلاف و دانهي بالا در گياه، موجب افزايش عملكرد دانه در واحد سطح ميشود. صفت تعداد دانه در بوته از مهم ترين اجزاي عملكرد در عدس ميباشد و نقش مؤثري در افزايش عملكرد دانه دارد (صالحي و همكاران، 2008 ). عملكرد دانه در شرايط ديم ارتباط بالايي با تعداد غلاف، تعداد دانه و وزن دانه در گياه دارد (ورما و همكاران، 2004 ) كودهاي نيتروژنه به طور مؤثر توسط گياه مصرف نميشود و كارآيي استفاده از آنها پايين است (ملكوتي و نفيسي، 1993 ). بهبود كارآيي مصرف نيتروژن، استراتژي كليدي براي توسعهي سيستم هاي كشاورزي پايدار است كه بيشترين توليد، با كمترين انرژي ورودي و اتلاف نيتروژن را ممكن ميسازد (گان و همكاران، 2008 ). غضنفري و همكاران ( 2001 ) با مصرف 20 الي 40 كيلوگرم كود نيتروژنه در هكتار، اختلاف معني داري در ميزان محصول توليدي عدس مشاهده نكردند. در بررسي توگاي و همكاران ( 2005 ) با افزايش نيتروژن در عدس، شاخص برداشت افزايش يافت و بيشترين شاخص برداشت با ميزان 40 و 60 كيلوگرم نيتروژن خالص در هكتار بهدست آمد. البته تفاوت معني داري بين اين دو سطح كودي مشاهده نشد. طبق نتايج بهدست آمده توسط رحيمي و همكاران ( 1387 ) تيمار 40 كيلوگرم سولفات روي و 300 كيلوگرم سولفات پتاسيم سبب افزايش عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيكي، شاخص برداشت، تعداد خوشه در متر مربع نسبت به شاهد گرديد، در رابطه با عملكرد كاه تاثير تيمارها مشابه بوده ولي نسبت به شاهد تفاوت معني دار داشتند. تيمار 20 كيلوگرم روي و 400 كيلوگرم پتاسيم نسبت به شاهد، وزن هزار دانه و ارتفاع  گياه را افزايش داد . بيك نژاد درونكلايي و همكاران   اظهار داشتند كه با افزايش سطوح پتاسيم عملكرد دانه و رشد 46/06 محصول افزايش يافت و بهترين عملكرد دانه با ميزان 3 كيلوگرم در هكتار در بالاترين سطح پتاسيم يعني 200 كيلوگرم در هكتار و سطح دوم منيزيم به دست آمد. با افزايش مصرف پتاسيم وزن هزار دانه، تعداد غلاف در مترمربع و عملكرد دانه افزايش، اما تعداد دانه در غلاف كاهش يافتنادري و همكاران، .(1387) هدف از انجام اين تحقيق، تعيين بهترين سطح كود پتاسيم و نيتروژن با بالاترين كارآيي زراعي و عملكرد دانه، اندازهگيري ميزان پتاسيم و نيتروژن جذب شده و انتقال يافته به دانه و اندازهگيري عملكرد و اجزاي عملكرد، درصد و عملكرد پروتئين دانه عدس بود.
مواد و روش ها
به منظور بررسي تاثير سطوح نيتروژن و پتاسيم بر كار آيي زراعي و جذب نيتروژن و پتاسيم و درصد پروتئين دانه عدس، آزمايشي به صورت فاكتوريل بر پايه طرح بلوك هاي كامل تصادفي با 3 تكرار در سال زراعي 1394 در اردبيل در شر ايط كشت آبي, اجرا شد. اردبيل داراي زمستان هاي سرد و بهار و تابستان معتدل ميباشد. ارتفاع از سطح دريا نيز حدود 1350 متر و ميانگين بارش ساليانه دراز مدت آن حدود 400 ميليمتر است. اين منطقه در عرض جغرافيا يي 38 درجه و 15 دقيقه و طول جغرافيايي 48 درجه و 15 دقيقه واقع شده است. زمين محل آزمايش در سال قبل در آي ش قرار داشت. 25 سانتي متر (، - عمليات خاكو رزي شامل شخم عميق) 30 ديسك و ماله بود. به منظور تامين عناصر غذايي مورد نياز طبق آزمايش انجام گرفته، 40 كيلوگرم سولفات روي در هكتار، 100 كيلوگرم در هكتار كود فسفره از نوع سوپر فسفات و كود حيواني به خاك اضافه شد. به منظور تعيين خصوصيات فيزيكي و شيميايي خاك محل مورد آزمايش، نمونه برداري از خاك قبل از انجام عمليات آماده سازي و كودده ي زمين انجام گرديد. 30 سانتيمتر انتخاب شدند و پس - 0 و 60 - نمونهها از عمق 30 از تجزيه آن در آزمايشگاه، نتايج بهدست آمده در نشان داده شده است.

كيلوگرم در هكتاراز منبع سولفات پتاسيم و سطوح كود 30 و 60 كيلوگرم در هكتار به صورت ، نيتروژن با سه سطح  گرانوله و از منبع اوره و رقم مورد كشت، رقم بومي منطقه بود. هر كرت آزمايشي شامل 5 خط كاشت با فواصل بين رديفي 25 سانتيمتر و فاصله روي رديف 3 سانتيمتر و به  متر حاشيه گذاشته شد. طول 4 متر بود. بين دو كرت 5 فاصله بلوكها از همديگر 2 متر بود. عمق كاشت بسته به 3 سانتي متر در نظر گرفته شد. تراكم - شرايط خاك بين 5  كاشت 133 بوته در هر مترمربع بود. عمليات خاكورزي در محل اجراي آزمايش شامل شخم عميق پاييزه در سال 1393 با گاو آهن برگرداندار زده شده و در بهار سال 1394 عمليات تكميلي تهيه زمين شامل شخم سطحي با پنجه غازي، ديسك و همچنين كرت بندي و ايجاد جوي جهت كشت انجام شد. كليه بذرها قبل از كاشت با سم بنوميل يا كاپتان و به نسبت دو در هزار 1 برابر ضدعفوني شدند. مقدار بذر كشت شده به صورت 5 انجام گرفت كه بعد از سبز شدن كامل و توليد گياهچه نرمال نسبت به تنك كردن گياهچههاي اضافي براي رسيدن به تراكم مورد نظر اقدام شد. عمليات داشت شامل آبياري، مبارزه با علفهاي هرز داخل بلوك و حاشيه آن، مبارزه با آفات و امراض و غيره كه در طول فصل رشد به طور كامل انجام گرفت. اولين آبياري بعد از كاشت و دومين و سومين آبياري و بقيه آبياريها بر اساس نياز گياه و دماي منطقه انجام گرفت. عمليات وجين نيز بر اساس نياز بصورت مكانيكي انجام شد. جهت اندازه گيري عملكرد و اجزاي عملكرد و به دنبال آن محاسبه كارآيي زراعي مصرف كود ها و ساير صفات در اين آزمايش، در پايان دوره رشد بوته و پس از رسيدگي كامل بوته - ها، بعد از اينكه تجمع مواد خشك در دانه ها به حداكثر خود رسيد و برگها و شاخهها زرد شدند و قبل از خشك شدن شاخهها و زماني كه برگها كاملاً زرد رنگ بودند، با حذف حاشيه از ابتدا و انتهاي هر كرت در حدود نيم متر و دو خط اطراف، برداشت انجام شد. در واقع با حذف حواشي، از سه خط كاشت مياني برداشت صورت گرفت. سپس نمونهها را در داخل كيسههايي گذاشته و به آزمايشگاه منتقل كرده و با استفاده از اين نمونهها ميزان عملكرد و اجزاي عملكرد (شامل تعداد دانه در بوته، شاخص برداشت دانه، وزن هزار دانه، عملكرد بيولوژيك و عملكرد دانه در واحد سطح) نيز اندازهگيري شد. براي اندازهگيري درصد نيتروژن دانه عدس، نمون ه ها در
دماي 45 درجه سانتي گراد خشك شده و پس از آسياب و عبور  ميلي متري عبور داده شد. يك دهم گرم از نمونه هاي / از سرند 5 خشك شده در دماي 45 درحه سانتي گراد توسط اسيد سولفوريك و استفاده از پودر سلنيم، سولفات مس و سولفات پتاسيم به عنوان كاتاليزور هضم شد و با استفاده از دستگاه مقدار نيتروژن نمون هها ،Gerhardt VA  اتوكجلدال مدل 20 تعيين شد (بولتز و هاول، 1978 ). از حاصلضرب درصد نيتروژن 6، درصد پروتئين دانه به دست آمد / دانه در ضريب ثابت 25 (سالووانانن و كوويستونن، 1996 ). عملكرد پروتئين نيز با استفاده از رابطه زير محاسبه شد وزن خشك دانه). × (عملكرد پروتئين دانه = درصد پروتئين دانه همچنين درصد پتاسيم كل دانهها نيز با استفاده از دستگاه فليم فتو متر اندازهگيري شد (رايت و استوزنسكي، 1996 ). براي محاسبه جذب عنصر غذايي از رابطه زير استفاده شد ماده خشك) (هاشمي × (جذب عنصر غذايي = غلظت عنصر .( دزفولي و همكاران، 1377 براي محاسبه كارآيي زراعي عنصر غذايي نيز، از معادله زير استفاده شد (هاشمي دزفولي و همكاران، 1377 ؛ گودرورد و .( جلوم ، 1988
NAE = (Yfp – Yf0p)/Nf
:Yfp ،(kg/kg) كارآيي زراعي نيتروژن :NAE : كه در اين معادله عملكرد دانه :Yf0p ،(kg/ha) عملكرد دانه در كرتهاي با مصرف كود مقدار كود مصرف :Nf ،(kg/ha) در كرتهاي بدون مصرف كود ميباشد. (kg/ha) شده تجزيه و تحليل SAS در نهايت داده ها توسط نرم افزار شده و مقايسه ميانگينها با آزمون دانكن و براي رسم نمودارها استفاده شد.
نتايج و بحث
تعداد دانه در بوته
بر اساس جدول تجزيه واريانس، صفت تعداد دانه در بوته فقط در اثر اصلي سطوح كود نيتروژن اختلاف معنيداري در سطح احتمال پنج درصد نشان داد و تيمار كود پتاسيم و اثر متقابل كود پتاسم در نيتروژن معني دار نشد . مقايسه ميانگين اثرات ساده كود نيتروژن نشان داد كه افزايش مصرف كود نيتروژن موجب افزايش تعداد دانه در بوته شد به طوري كه سطح كودي 60 كيلوگرم در هكتار داراي بيشترين تعداد دانه در بوته بود و با سطح شاهد كودي اختلاف معنيدار نشان داد به طوري كه سطح شاهد داراي كمترين تعداد دانه شد. اين در حالي بود كه سطح كودي 60 كيلوگرم در هكتار با سطح كودي 30 كيلوگرم در هكتار از نظر آماري در گروه مشترك قرار داشت . نيتروژن براي پنجهزني اهميت داشته، تعداد دانه و وزن دانه را افزايش ميدهد . در حبوبات تعداد غلاف، تعداد دانه و وزن دانه را افزايش مي دهد (هاشمي دزفولي و همكاران، 1377 ). كومار و همكاران ( 1993 ) گزارش كردند كه با كاربرد 20 كيلوگرم نيتروژن در هكتار تعداد دانه و عملكرد دانه در واحد سطح بهطور قابل ملاحظهاي افزايش داشت. كاهن و استوفيلا ( 1985 ) گزارش نمودند كه بين عملكرد و تعداد دانه در بوته همبستگي مثبت و و بالايي وجود دارد. استوتزل و آنفامر ( 1992 ) نشان دادند كه عملكرد در واحد سطح تابعي از تعداد نيام در بوته مي - باشد. عزيزي چاخرچمن و همكاران ( 1387 ) نشان دادند كه در اجزاي عملكرد عدس تعداد نيام در بوته مهمترين عامل و تعداد دانه در نيام و وزن صد دانه به ترتيب در رتبههاي بعدي قرار دارد. صفت تعداد دانه در بوته از مهمترين اجزاي عملكرد در عدس ميباشد و نقش مؤثري در افزايش عملكرد دانه دارد (صالحي و همكاران، 2008 ). عملكرد دانه در شرايط ديم ارتباط بالايي با تعداد غلاف، تعداد دانه و وزن دانه. در گياه دارد ورما و همكاران، 2004 وزن صددانه براساس جدول تجزيه واريانس ، صفت وزن صددانه فقط براي اثر اصلي سطوح كود پتاسيم اختلاف معنيداري در سطح احتمال پنج درصد نشان داد و كود × براي اثر ساده كود نيتروژن و اثر متقابل كود پتاسيم نيتروژن، هيچ اختلاف معني داري از نظر آماري مشاهده  نشد. طبق جدول مقايسه ميانگين بهدست آمده  مشخص شد كه در اثر ساده سطوح كود پتاسيم، سطح 70 كيلوگرم در هكتار داراي بيشترين وزن صددانه بود اين در حالي بود كه اين سطح با سطح 35 كيلوگرم در هكتار در يك گروه آماري قرار داشت و سطح شاهد كودي كه داراي كمترين وزن صددانه بود با اختلاف معنيدار نسبت به دو سطح كودي قرار داشت. تعداد دانه در بوته با وزن صددانه همبستگي منفي دارد و اين همبستگي در تعدادي از اين منابع غيرمعني دار و در تعدادي ديگر معني دار گزارش گرديده است (ارسكين و گودريچ، 1991 ). در تحقيقي مشخص شده است كه تيمار 20 كيلوگرمروي و 400 كيلوگرم پتاسيم نسبت به شاهد، وزن هزار دانه و ارتفاع گياه را افزايش داد. و با افزايش سطوح پتاسيم عملكرد دانه و رشد محصول افزايش يافت و بهترين عملكرد دانه با ميزان يعني (K 4606/3 كيلوگرم در هكتار در بالاترين سطح پتاسيم ( 2 بهدست آمد (Mg 200 كيلوگرم در هكتار و سطح دوم منيزيم ( 1 (بيكنژاد درونكلايي و همكاران ، 1387 ). با افزايش مصرف پتاسيم وزن هزار دانه، تعداد غلاف در متر مربع و عملكرد دانه افزايش، اما تعداد دانه در غلاف كاهش يافت. همچنين با افزايش مصرف گوگرد، وزن هزاردانه و عملكرد دانه افزايش يافت. تعدادي از صفات مورد بررسي نيز تحت تاثير اثرات متقابل بين.( عناصر مذكور قرار گرفتند (نادري عارفي و همكاران ، 1387 هانسون و بورتون ( 1994 ) بيان كردند كه وزن هزار دانه در عملكرد دانه سويا تأثيري ندارد.
عملكرد دانه در هكتار
براساس جدول تجزيه واريانس ، صفت عملكرد دانه براي اثر اصلي سطوح كود پتاسيم و نيتروژن ، اختلاف معنيداري در سطح احتمال يك درصد نشان داد و كود نيتروژن ني ز در سطح × براي اثر متقابل كود پتاسيم احتمال پنج درصد اختلاف معني دار، مشاهده شد . طبق جدول مقايسه ميانگين بهدست آمده  مشخص شد كه در اثر ساده كود پتاسيم و نيتروژن، افزايش مصرف هر دو كود باعث افزايش عملكرد دانه در واحد سطح شد به طوري كه سطح 70 كيلوگرم كو د پتاس يم و سطح 60 كيلوگرم كود نيتروژن با اختلاف بسيار معنيداري نسبت به (a) شاهد داراي بيشترين عملكرد دانه شده و در گروه برتر قرار گرفتند. سطح 70 كيلوگرم كو د پتاس يم و سطح 60 كيلوگرم كود نيتروژن چون از نظر كليه صفات اندازهگيري شده (كه در نهايت تاثير مستقيم و مثبتي بر عملكرد دانه دارند) داراي بيشترين ميزان بودند، در نتيجه عملكرد دانه نيز براي اين سطوح داراي بيشترين مقدار بو د. بر اي اثر كود نيتروژن نيز همان روند افز ايش × متقابل كود پتاسيم عملكرد دانه با افزايش مصرف كودها مشاهده گرد ي د به طوري كه در تركيب تيماري سطح 70 كيلوگرم كود پتاسيم با سطح 60 كيلوگرم كود نيتروژن، بيشتر ين عملكرد دانه
حاصل شد و سطح شاهد (بدون مصرف كود) ني ز داراي كمترين مقدار عملكرد دانه شد . طبق گزارش ورما و كالرا ( 1983 ) عدس واكنش خوبي به كود نيتروژن به ميزان 20 كيلوگرم نيتروژن خالص در هكتار نشان داده است. همچنين عدم افزايش عملكرد عدس با مصرف 20 الي 40 كيلوگرم در هكتار نيز گزارش شده است (توگاي و همكاران ( 2005 ). توگ اي و ، 20 ، همكاران ( 2005 ) با بررسي تاثير سطوح نيتروژن ( 40 و 60 كيلوگرم در هكتار) و چهار فرم نيتروژن(نيتر ات آمونيوم، سولفات آمونيوم، اوره و نيتروژن آلي) در دو سال بر روي عدس دريافتند كه با مصرف 40 كيلوگرم نيتروژن عملكرد دانه به طور معني داري در واحد سطح افزايش يافت. بيشترين عملكرد دانه در واحد سطح 1422 و 1632 كيلوگرم در هكتار به ترتيب در سال اول و دوم بدست آمد. با سولفات آمونيوم بيشترين عملكرد دانه به ترتيب 1360 و 1572 كيلوگرم در هكتار در هر دو سال حاصل گرديد. در آزمايش ديگري شارما و همكاران ( 1993 ) گزارش كردند كه پتاسيم بر عملكرد دانه بياثر است. در خاك لوم شني در پنجاب، 33 كيلوگرم / آزاد و همكاران ( 1995 ) دريافتند كه با افزودن 2 پتاسيم در هكتار عملكرد دانه 19 درصد و با اختلاف معني داري افزايش يافت. پتاسيم علاوه بر كمك در انجام فتوسنتز، درنقل و انتقال مواد فتوسنتزي مؤثر است. اضافه كردن پتاسيم كافي، سرعت انتقال مواد نيتروژنه از اندامهاي رويشي به دانه را افزايش مي دهد. وجود پتاسيم كافي، بر تثبيت نيتروژن توسط باكتريهاي ريزوبيوم در بقولات، از طريق انتقال سريع مواد ساخته شده از برگها به غدههاي موجود در ريشه اثر ميگذارد (ملكوتي و نفيسي، 1993 ). در تحقيقي بيان شده كه با افزايش سطوح پتاسيم عملكرد دانه و رشد
46/06 محصول افزايش يافت و بهترين عملكرد دانه با ميزان 3 يعني 200 (K كيلوگرم در هكتار در بالاترين سطح پتاسيم  به دست آمد (Mg كيلوگرم در هكتار و سطح دوم منيزيم بيكنژاد درونكلايي و همكاران ، 1387 ). با افزايش مصرف پتاسيم وزن هزار دانه، تعداد غلاف در مترمربع و عملكرد دانه افزايش، اما تعداد دانه در غلاف كاهش يافت.

شاخص برداشت
براساس جدول تجزيه واريانس ، صفت شاخص برداشت فقط براي اثر اصلي سطوح كود پتا سيم اختلاف معنيداري در سطح احتمال پنج درصد نشان داد و كود × براي اثر ساده كود نيتروژن و اثر متقابل كود پتاسيم نيتروژن، هيچ اختلاف معني داري از نظر آماري مشاهده  نشد. طبق جدول مقايسه ميانگين بهدست آمده (جدول 3 مشخص شد كه در اثر ساده سطوح كود پتاسيم، سطح 70 كيلوگرم در هكتار داراي بيشترين وزن صد دانه بود اين در حالي بود كه سطح شاهد كودي با سطح 35 كيلوگرم در هكتار داراي كمترين مقدار و در يك گروه آماري قرار داشتند. نخفروش و كوچكي ( 1377 ) گزارش نمود كه شاخص برداشت را ميتوان به عنوان مبنايي براي انتخاب در جهت بهبود عملكرد دانه عدس معرفي نمود كه همبستگي عملكرد دانه با شاخص برداشت مثبت و معني - دار ميباشد. رافضي و همكاران ( 1377 ) در آزمايشي نشان داد كه شاخص برداشت با وزن دانه و تعداد دانه در بوته داراي همبستگي معنيداري بود.

كارآيي زراعي مصرف كود پتاسيم مطابق تجزيه واريانس بهدست آمده براي اين صفت ، مشاهده شد كه كارآيي زراعي كود پتاسيم فقط براي اثر متقابل كود پتاسيم با كود نيتروژن در سطح احتمال يك درصد معني دار شد. طبق نمودار بهدست آمده  براي اثر متقابل كارآيي زراعي كود پتاسيم، مشاهده شد كه افزايش مصرف كود باعث كاهش كارآيي زراعي كود پتاسيم شد به طوري كه سطح شاهد كودي داراي بيشترين كارآيي بوده و سطوح بعدي با روند كاهشي روبرو شدند و اين نشان دهنده آن است كه مصرف كود پتاسيم و نيتروژن در اين گياه كه خود تثبيت كننده نيتروژن ميباشد تاثير آنچنان مثبتي بر افزايش عملكرد نداشته است. براي اثر ساده كود پتاسيم در صفت كارآيي زراعي كود پتاسيم نيز عليرغم غير معنيدار بودن باز روند كاهشي مشاهده شده به طوري كه در هر دو صفت، اولين سطح كودي داراي بالاترين كارآيي زراعي كود بودل . بالاترين كارآيي معمولاً با جذب اولين واحد عنصر غذا يي ب ه دست م يآيد و واحدهاي بعدي مصرف عنصر غذايي، افزايش كمتر ي را ايجاد مينمايند، يعني با افزايش ميزان مصرف عنصر غذا يي مقدار عملكرد دانه، كمتر افزايش مي يابد (قانون بازده نزولي ميچرليخ) (فتحي، 1377 ). حداكثر كارآيي مصرف عنصر غذايي زماني حاصل ميشود كه غلظت آن نزديك به سطح بحراني باشد، زيرا بدون آن كه عنصر غذايي اضافي در گياه وجود داشته باشد تقريبا حداكثر عملكرد در اين نقطه به دست مي آيد. ميزان كارآيي مصرف عنصر غذايي در دامنه فراواني و مسموميت اين عناصر، كاهش مي يابد زيرا با افزايش غلظت عنصر غذايي عملكرد يا ثابت مانده و يا كاهش مي يابد (هاشمي دزفولي و همكاران، .(1377 كارآيي زراعي مصرف كود نيتروژن مطابق تجزيه بهدست آمده براي اين صفت ، مشاهده شد كه كارآيي زراعي كود نيتروژن نيز براي اثر ساده كود پتاس يم در سطح احتمال پنج درصد معنيدار شد و بر اي سا ير اثرات اختلاف معنيداري مشاهده نشد . براي اثر اصلي كودپتاسيم در صفت كارآيي زراعي كود نيتروژن نيز مشاهده شد كه باز مصرف كود پتاس يم موجب كاهش كار آيي زراع ي كود نيتروژن شده است. براي اثر ساده كود نيتروژن در اين صفت نيز عليرغم غير معنيدار بودن باز روند كاهش ي مشاهده شده به طوري كه در هر دو صفت، اولين سطح كود ي داراي بالاتر ين ( كارآيي زراعي كود بود. رييسي و خواجه پور ( 1371 كاهش در راندمان كود با افزايش مقدار كود نيتروژن را گزارش كردند. عملكرد دانهي عدس در واحد سطح، تحت تاثير تعداد غلاف و دانه در گياه ميباشد و تعداد غلاف و دانه ي بالا در گياه، موجب افزايش عملكرد دانه در واحد سطح مي شود. كودهاي نيتروژنه به طور مؤثر توسط گياه مصرف نمي شود و .( كارآيي استفاده از آنها پايين است (ملكوتي و نفيسي، 1993 بهبود كارآيي مصرف نيتروژن، استراتژي كليدي براي توسعه ي سيستمهاي كشاورزي پايدار است كه بيشترين توليد، با كمترين انرژي ورودي و اتلاف نيتروژن را ممكن ميسازد گان و همكاران، .2008

عملكرد پروتئين دانه
نتايج تجزيه واريانس بهدست آمده براي اين صفت نشان داد  كه عملكرد پروتئين دانه براي سطوح تيماري كود پتاسيم و نيتروژن در سطح احتمال يك درصد و اثر متقابل اين دو تيمار در سطح احتمال پنج درصد معني دار شد . مقايس ه ميانگين ها براي اين صفت نشان داد كه افزايش كود پتاسيم و نيتروژن موجب افزايش اين صفت شد به طوري كه بيشترين مقدار عملكرد پروتئين دانه به ترتيب در سطوح تيماري 70 كيلوگرم كود پتاسيم و 60 كيلوگرم كود نيتروژن به دست آمد . براي اثر متقابل نيز مشاهده شد كه در ابن صفت افزايش كود پتاسيم و نيتروژن موجب افزايش اين صفت شد به طوري كه بيشترين مقدار عملكرد پروتئين دانه به ترتيب در تركيب تيماري 70 كيلوگرم كود پتاسيم با 60 كيلوگرم كود نيتروژن بهدست آمد . چندين عامل ممكن است در ارتباط بين عملكرد و ميزان پروتئين دانه تاثير داشته باشد كه ازجمله ميتوان به كود نيتروژن قابل استفاده (ايمسند، 1989 ) اشاره كرد. عوامل گوناگوني مانند دما، نوع خاك، ميزان آب، موادآلي خاك و ژنوتيپ ممكن است واكنش گياهان را به نيتروژن خاك تحت تاثير قرار دهد (كاليسكان و همكاران، 2008 ). در بررسي كه شيراسماعيلي ( 1996 ) روي اثرات كود نيتروژنه بر عملكرد و درصد پروتئين سويا انجام داد، بيشترين عملكرد پروتئين در واحد سطح در تيمارهايي حاصل گرديد كه بالاترين عملكرد دانه را توليد نمود. با وجود اينكه عملكرد و ميزان پروتئين دانه، صفات وراثت پذيري هستند، آزمايشهاي اصلاحي غالبا ارتباط منفي بين اين دو صفت را بيان كرده است (ملوفيلهو و همكاران، .(2004)

درصد پروتئين دانه
نتايج تجزيه واريانس بهدست آمده براي اين صفت نشان داد  كه براي درصد پروتئين دانه نيز فقط اثرات اصلي تيمارهاي كود پتاسيم و نيتروژن در سطح احتمال پنج درصد معنيدار شدند. مقايسه ميانگين ها نشان داد كه افزايش كود پتاسيم و نيتروژن موجب افزايش اين صفت شد به طوري كه بيشترين مقدار درصد پروتئين دانه به ترتيب در سطوح تيم اري 70 كيلوگرم كود پتاسيم و 60 كيلوگرم كود نيتروژن بهدست آمد. با اين حال در اين صفت، اين سطوح با سطح دوم كودي از نظر آماري در گروه مشترك قرار داشتند . در بررسي كه شيراسماعيلي ( 1996 ) روي اثرات كود نيتروژنه بر عملكرد و درصد پروتئين سويا انجام داد، بيشترين عملكرد پروتئين در واحد سطح در تيمارهايي حاصل گرديد كه بالاترين عملكرد دانه را توليد نمود. با وجود اينكه عملكرد و ميزان پروتئين دانه، صفات وراثت پذيري هستند، آزمايشهاي اصلاحي غالبا ارتباط منفي بين اين دو صفت را بيان كرده است (ملوفيلهو و همكاران، 2004 )
جذب نيتروژن دانه
نتايج تجزيه واريانس بهدست آمده براي اين صفت نشان داد  كه صفت جذب نيتروژن براي سطوح تيماري كود پتاسيم و نيتروژن در سطح احتمال يك درصد و اثر متقابل اين دو تيمار در سطح احتمال پنج درصد معنيدار شد . مقايسه ميانگين ها براي اين صفت نشان داد كه افزايش كود پتاسيم و نيتروژن موجب افزايش اين صفت شد به طوري كه بيشترين مقدار جذب، به ترتيب در سطوح تيماري 70 كيلوگرم كود پتاسيم و 60 كيلوگرم كود نيتروژن بهدست آمد. براي اثر متقابل نيز مشاهده شد كه افزايش كود پتاسيم و نيتروژن موجب افزايش است.

نتيجه گيري
نتايج نشان داد كه كليه صفات اندازه گيري شده به جز كارآيي زراعي مصرف كود نيتروژن و پتاسيم، تحت تاثير افزايش مصرف كود پتاسيم و نيتروژن قرار گرفته و افزايش يافتند، به - طوري كه بيشترين مقدار اي ن صفات در سطوح تيمار ي 70 كيلوگرم كود پتاسيم و 60 كيلوگرم كود نيتروژن بهدست آمد. با توجه به اين كه عدس خود تثبيت كننده نيتروژن بوده و شا يد مصرف نيتروژن در اين گياه چندان مفيد نباشد، استفاده همزمان كود نيتروژن با پتاسيم موجب شده كه عدس به اي ن دو كود عكسالعمل بهتري نشان داده و باعث افز ايش عملك رد دانه و ساير صفات اندازهگيري شده گردد.

منبع : دانشگاه ازاد اسلامی واحد ارسنجان

کود مناسب رشد و عناصر ریز مغذی ( میکرو )
مشخصات کود های میکرو
یکی از صدها خدمات مجموعه ی بزرگ پارادایس تهیه و بسته بندی بهترین نوع کودهای میکرو می باشد ، که تهیه نمودن آن برای شما دوستان عزیز به علت سنگین بودن وزن بسته های آن (25 کیلوگرم ) هزینه بر و گاهی اوقات غیرممکن است .
میکرو المنت ها یا عناصر یا عناصر کم مصرف ( ریز مغذی ها ) مانند :
آهن ، روی ، منگنز ، مس ، بور ، مولیبدن و کلر گیاهان مختلف برحسب نیاز و با توجه به نتایج آزمایشات خاک و برگ به کود های فوق نیازمند خواهند بود . ادامه مطالب کلیک کنید .
جایگاه میکروالمنت در تولیدات کشاورزی :
با وجود این که گیاهان به شکل واضحی به کود های ماکروالمنت ها نیازمندند ، اما کودهای میکروالمنت یا ریز مغذی ها علی رغم نیاز کم گیاهان جایگاه ویژه ای در تولیدات کشاورزی دارند لذا از آنها به عناصر خرد با تاثیرات مکان یاد میشود.

کود مناسب رشد و عناصر درشت مغذی ( ماکرو) 
مشخصات کود های ماکرو
در این قسمت از بانک اطلاعاتی مجموعه ی پارادایس نظر شما را به توضیحاتی هر چند مختصر توسط متخصصان این مجموعه در رشته ی کشاورزی و کود شناسی در رابطه با کود های ماکرو بستته بندی شده توسط این مجموعه جلب می نماییم .
معرفی عناصر کود ماکرو :
کودهای ماکرو موضوع بحث ما را تشکیل می دهند این کودها از مجموع سه عنصر : ازت ، فسفر و پتاسیم به نسبت های مختلف و متناسب با زمانبندی رشد و باروری گیاه تشکیل میشود .

حال برای درک هرچه بیشتر تاثیر این کودها نظر شما را به تاثیر هر یک از این عناصر به تنهایی بر روی گیاهان و درختان جلب می نماییم : جهت مطالعه ادامه مطالب کلیک کنید .

کود مناسب تقویت محصول و گلدهی ( پتاس بالا )

تغذیه گیاهان شامل چندین مرحله می باشد، مرحله رویشی ، نمو و گلدهی، گیاهان برای رشد به ازت برای ریشه دهی و شروع سوخت و ساز و پتاسیم مسئول خیلی از وقایع فیزیولوژیک گیاه می باشد. گیاهی که وارد فاز گلدهی نمی شود، به خاطر رشد رویشی ناشی از مصرف کود ازته یا ضعف عمومی گیاه می باشد. فاز رویشی ناشی از استفاده از ازت باعث آبدار شدن بافت گیاه شده و نسبت C/N را کمتر یا به زبان ساده پوست به گوشت را بیشتر میکند، و همین عامل باعث می شود گیاه شما بزرگ و قوی شده ولی به شما گل نمی دهد ! با دادن کودهای گلدهی میزان گوشت را بیشتر کرده و از شیره گیاهی کاسته می شود. همین امر موجب افزایش گلدهی در همه گیاهان می شود. برای افزایش کیفیت گلها باید هنگام اتمام عمر گل ، غنچه های خشک شده رو از ته بچینید ، تا انرژی گل روی تولید بذر متمرکز نشود ! همینطور برای افزایش کیفیت گلدهی باید از مکمل های غذایی استفاده نمود ، از آنجایی که جذب مواد غذایی و کودهای شیمیایی تابع اسیدیته ی خاک می باشد و درصورت بالاتر رفتن اسیدیته خاک از 7 ، برخی از مواد غذایی قابلیت جذب خود را از دست می دهند  جهت کسب اطلاعات بیشتر و طرح سوال کلیک کنید .

جهت خرید انواع محصولات کشاورزی اعم از کود ، سم و اقلام کلیک کنید .

جهت بازدید از ویدئو های آموزش کشاورزی رایگان کلیک کنید .