ترکیب کودهای حیوانی را شرح داده و زمان مصرف این کودها را بیان نمایید ؟

Question

با عرض سلام و خسته نباشید خدمت دوستان عزیز و مشاورین گرامی خواهشمندم در رابطه با کودهای حیوانی و نحوه استفاده از آنها و جلوگیری از آسیب گیاهان هنگام کود دهی مطالبی را ارایه نمایید 
با تشکر

Guest · Answer

سپاس‌گزارم

مصطفی قدیری · Answer

کودهای دامی که کود حیوانی ، کود اصطبلی و کود طویله هم نامیده می شود ، شامل فضولات جامد و مایع و کاه و کلش بستر دام می باشد .

کودهای دامی بهترین کود طبیعی بوده که قادر به تغییر دادن خصوصیات فیزیکی شیمیایی و بیولوژیکی خاک هستند و جلوی عناصر غذایی با ارزشی همچون:
 نیتروژن 
فسفر
 پتاسیم 
گوگرد 
همچنین تعداد زیادی از انواع باکتری ها و موجودات ذره بینی زنده می باشد .
 ترکیبات شیمیایی و میزان مواد غذایی موجود در کودهای دامی بر حسب :
نوع
سن دام
نوع علوفه و بستر دام 
نحوه به عمل آوردن دام و مقدار شیر تولید شده توسط دام متفاوت است .

حیوان جوان که استخوان ها و عضلات آن در حال رشد و فرم گرفتن است به مقدار قابل توجهی فسفر ، ازت کلسیم و سایر عناصر غذایی احتیاج دارد .
در نتیجه کود حاصل از این حیوان به دلیل جذب شدن دارای مقدار کمتری از عناصر خوب می باشد .
گاو شیرده نیز مقادیر بیشتری  از عناصر غذایی موجود در علوفه خوراک خود را مورد استفاده قرار می‌دهند .
در حقیقت میزان زیادی از عناصر غذایی موجود در خوراک دام  بعد از عبور از دستگاه گوارش دام دفع شده مقدار کمی از آن جذب می گردد .
 به طور متوسط  حدود :
۸۰ درصد ازت
80 درصد فسفر 
۹۰ درصد پتاسیم 
۵۰ درصد مواد آلی
موجود در غذای مصرف شده توسط دام به صورت کود دفع شده  و بقیه به مصرف حیوان میرسد .
در نتیجه بر حسب نوع علوفه و مواد غذایی  که در تغذیه دام استفاده میشود میزان مواد غذایی دفع شده در کود نیز متفاوت خواهد بود .
 عوامل موثر در میزان عناصر غذایی موجود در کود دامی :
1 - نوع حیوان
2- نوع و مقدار مواد بستری
3- جامد یا مایع بودن کود
4- نحوه و شرایط نگهداری
5- ذخیره سازی کود دامی
5- مدت نگهداری کود
کود مرغی حاوی بیشترین عناصر غذایی می باشد در حالیکه کود اسب ای دارای کمترین مواد غذایی است .
کودی که مخلوط با مواد بستری ( کلش ، خاک اره ،کاه ) می باشد  دارای مواد غذایی کمتری  نسبت به کود خالص است.

به طور کلی می توان کود های دامی را از لحاظ ارزش غذایی بر این اساس طبقه‌بندی کرد :
کود مرغی گوشتی  غنی تر از کود مرغ تخمگذار.
کود مرغ تخمگذار غنی‌تر از کود گوسفند.
کود گوسفندی غنی‌تر از کود گاوی.
کود گاوی و غنی تر از کود اسبی میباشد .
کود مایع و کود مرغی  حاوی بیشترین مقدار عناصر غذایی معدنی مخصوصاً نیتروژن می باشد .
به سادگی در آب حل شده و برای گیاه قابل جذب است .
هر تن کود مرغی تقریباً دارای ۳۲ کیلوگرم ازت می باشد  که بیش از نیمی از این مقدار در همان سالی که مصرف می‌شود آزاد شده و گیاه می تواند از آن استفاده نماید .
در دیگر انواع کود اکثر نیتروژن موجود به شکل آلی بوده و لازم است تجزیه شود تا در دسترس گیاه قرار گیرد .
کود های تازه و کودهای دامی غنی تر در مقایسه با کود گاوی و اسبی که از نظر ارزش غذایی ضعیف هستند سریع‌تر تجزیه می‌شوند .
به طور کلی  عناصر غذایی موجود در کودهای دامی در مقایسه با کودهای شیمیایی کم است .
عناصر غذایی موجود در کود حیوانی در اثر فعالیت های بیولوژیکی به تدریج آزاد شده و در دسترس گیاه قرار می گیرد .
عناصر غذایی موجود در کود دامی به شکل مخلوطی از مواد آلی و غیر عالی وجود دارد .
مواد آلی شامل بقایای بافت های گیاهی و میکروارگانیسم های موجود در کود می باشد  .
به تدریج با پوسیدن و تجزیه کود در خاک عناصر غذایی آن آزاد شده و برای گیاه به صورت قابل جذب در می آید .
بنابراین گیاهان نمی تواند در مراحل اولیه از آنها استفاده نمایند .
 مواد معدنی یا غیر آلی کود دامی شامل ترکیباتی همچون :
نیتروژن آمونیومی
فسفات
نمکهای پتاسیم
می باشد مواد معدنی کود به راحتی در آب حل شده و گیاه می‌تواند به طور مستقیم این مواد را جذب نماید .
برخلاف کود مرغی سایر کودها از ارزش غذایی کمتری برخوردار می باشد . کود مرغی تازه در مقایسه با کود مرغی انبار شده دارای ازت و پتاس بیشتری است  اما مقدار فسفر آن کمتر است .
میزان فسفر و پتاس موجود در کود مرغی و کود مایع نسبت به سایر انواع کود ها برای گیاه قابل جذب تر است .
در کود مرغی و کود مایع نسبت ازت به کربن بیشتر است این وضعیت باعث می‌شود تجزیه میکروبی در آنها سریعتر بوده و مواد غذایی از جمله نیتروژن سریعتر آزاد شده و در دسترس گیاه قرار گیرد .
 قابلیت دسترسی گیاه به فسفات موجود در کود دامی در اولین سال بعد از مصرف کم است و در سال دوم و سوم به تدریج به صورت قابل استفاده برای گیاه تبدیل می شود .
 بالعکس قابلیت دسترسی گیاه به نیتروژن در سال اول زیاد و در سال‌های بعد کاهش می یابد .
ارزش کود دامی فقط به دلیل عناصر غذایی موجود در آن نیست بلکه ماده آلی موجود در کود دامی است که از ارزش بالایی برخوردار می باشد  .
مواد آلی موجود در کودهای دامی بافت خاک را اصلاح می کند مدیریت خاک را ساده کرده و فرسایش خاک را کاهش می دهد .
مواد آلی موجود در کودهای دامی در خاکهای سنگین (  رسی )  باعث پوک شدن و نفوذ پذیر شدن خاک و در نتیجه بهبود تهویه و بالا رفتن قدرت نگهداری آب در خاک می شود .
در اثر مصرف این کود ها زمین سفت نشده و سله نمی بندد و شخم و آزاد سازی زمین برای کاشت با آسانی انجام می گیرد .
در خاکهای سبک یا شنی نیز کودهای دامی قدرت چسبندگی ذرات را به یکدیگر زیاد نموده و وضع دانه بندی خاک را بهبود می بخشد .
در هر حال کودهای دامی علاوه بر اینکه شرایط فیزیکی خاک را برای رشد گیاه مناسب تر می کند و باعث می شوند که امور زراعی و باغبانی نیز به سهولت انجام پذیرد .
کود های دامی دارای میلیون ها باکتری مفید هستند این باکتری ها در قابل جذب کردن مواد غذایی و افزایش حاصلخیزی خاک تاثیر زیادی دارند .
علاوه بر باکتریها حشرات بسیار کوچکی در خاک و کود دامی تازه یافت می شوند و مواد آلی موجود در کود را تجزیه می‌کنند .
این جانداران میکروسکوپی زمانی که خاک گرم و مرطوب باشد دارای بیشترین فعالیت و زمانی که خاک سرد و خشک است دارای کمترین فعالیت می باشند .
بنابراین سرعت تجزیه کود ها در خاکهای گرم و مرطوب بیشتر و در خاک های سرد  و خشک کمتر خواهد بود .
تبدیل مواد آلی غیرقابل جذب به مواد آلی ( معدنی ) قابل جذب و محلول در آب باعث می‌شود تا این مواد به سرعت جذب گیاه گردند.
نوع کود و شرایط آب و هوایی منطقه ، بافت خاک و جمعیت میکروارگانیسم ها تعیین کننده سرعت آزادسازی مواد غذایی و نیتروژن موجود در کود می‌باشند .
به عمل آوردن کود دامی :
 به منظور به عمل آوردن کود پوسیده می بایست پس از جمع‌آوری فضولات دامی که مخلوط با کاه و کلش و بستر دام می باشند آنها را بر روی یک سطح شیبدار غیر قابل نفوذ و یا در داخل گودال برای مدتی انبار نمود .
بر حسب اینکه مدت نگهداری کود چه قدر باشد میزان پوسیدگی کود نیز متفاوت خواهد بود .
به طور معمول توده کود بعد از گذشت سه تا شش ماه به اندازه کافی تخمیر شده و رنگ قهوه ای تیره پیدا می کند .
نگهداری کود برای مدت طولانی تر سبب سیاه شدن و نیز از دست رفتن مقدار زیادی از مواد غذایی آن می گردد .
 غالبا پس از آنکه قسمت عمده مواد آلی کود به صورت معدنی درآمد بخش کوچکی از آن به صورت مواد پلیمریزه با ساختمان شیمیایی پیچیده و رنگ تیره متمایل به سیاه به نام هوموس باقی می‌ماند .
هوموس حالت کلوئیدی داشته و به تجزیه بیولوژیکی نسبتاً مقاوم بوده و شامل ترکیباتی همچون  لیکنین و محصولات پیچیده می باشد که از سوخت و ساز موجودات ذره بینی حاصل می شود .
بر اثر کوتاه تر شدن زمان نگهداری فرصت کافی برای تجزیه شدن کود فراهم نمی‌شود .
علاوه بر این بخشی از اجزاء آن همچون بذر ، علف های هرز به صورت تجزیه نشده در کودباقی می‌ماند و بوی نامطبوع کود نیز از بین نخواهد رفت .
ضمناً مصرف چنین کودی در بعضی مواقع با آثار سوختگی در گیاه نیز همراه می باشد .
با توجه  به موارد فوق به منظور تهیه کود پوسیده ای که عاری از بذر علفهای هرز بوده و در ضمن خواص غذایی خود را نیز از دست نداده باشد
لازم است که در کلیه مراحل شامل : جمع آوری ، نگهداری و عمل آوردن کود دقت کافی به عمل آید .
 تخمیر و پوسیده شدن کود :
 تخمیر یا پوسیده شدن کود فرایندی است که طی آن فضولات دامی و بافت های گیاهی از یکدیگر جدا بوده و به صورت مخلوطی نسبتاً یکنواخت و بی شکل با رنگ تیره در می آید .
 این عمل توسط میکروارگانیسم های موجود در کود انجام می شود .
باید توجه داشت که در فرآیند تهیه کمپوست نسبت مخلوط شدن فضولات دامی با بقایای گیاهی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌باشد .
این نسبت بستگی به رطوبت فضولات دامی داشته و معمولاً ۱۵ تا ۲۰ درصد محصولات دامی را کاه و کلش و مواد بستری تشکیل میدهد .
مشکل علف های هرز و کود :
تمامی کودهای دامی لزوما حاوی بذر علفهای هرز نمی باشد ولی همانگونه که قبلا گفته شد یکی از عواملی که بر کیفیت کود اثر می‌گذارد نوع علوفه مصرفی توسط دام می باشد .
چنانچه دامی با خوراکی که حاوی بذر علفهای هرز باشد تغذیه شده و با اینکه در مواقعی که آلوده به علف های هرز هستند به چرا فرستاده شود کود تولیدی آن با مقدار زیادی از حضور علف های هرز همراه خواهد بود .
بهتر است برای تهیه کود دامی از فضولات دام‌های همان منطقه استفاده شود .
زیرا این گونه دام ها از علوفه موجود در همان محل تغذیه کرده و به این ترتیب علف هرز جدید به مزرعه وارد نمی شود .
استفاده از کود دامی خریداری شده از مناطق دیگر معمولاً باعث ورود علف های هرز جدید و خطرناکی می شود که به دلیل رشد و توسعه سریع کنترل آنها بسیار مشکل خواهد بود .
در این رابطه به عنوان مثال می‌توان به علف های هرز انگلی سن و گل جالیز نیز اشاره نمود که از طریق کود دامی و راههای دیگر به مناطق غیر آلوده انتشار پیدا می‌کند .
بذرهای کوچک علف های هرز معمولاً دارای پوسته سخت می باشند که باعث می شود تا در هنگام جویده شدن دستگاه گوارش دام بذر علف هرز سالم باقی مانده و قدرت جوانه زنی خود را حفظ نماید .
مصرف کودهای آلوده به بذر علفهای هرز باعث می‌شود زمین زارع به انواع علف های هرز آلوده گردد .
بنابراین توصیه می‌شود که از مصرف کودهای تازه آلوده به بذر علفهای هرز همزمان با کشت خودداری گردد .
چنین کودی یا باید مدتی انبار گردیده تا بذور علفهای هرز موجود در آن در اثر حرارت بالای ۵۰ درجه سانتیگراد که در داخل توده کود ایجاد می‌شود پوسیده شده و قوه نامیه خود را از دست بدهند .
و یا اینکه چند ماه قبل از کشت به زمین داده شود تا با عملیات زراعی مانند شخم زدن دیسک سله شکنی و غیره به نحو موثر و اقتصادی با علفهای هرز مبارزه گردد .
این عملیات در کنترل علفهای هرز نقش عمده‌ای را برعهده دارد.
به این صورت که :
اولاً بهم ریختن سطح خاک در اثر عوامل فوق جوانه زنی بذر علفهای هرز تسریع گردیده و سپس گیاه های جوان به سادگی و به روش مکانیکی یا شیمیایی از بین میرود .
 ثانیا با به سطح خاک آمدن ریشه و یا ساقه های زیرزمینی علفهای هرز و در معرض نور خورشید قرار گرفتن آنها موجب خشکیدن و از بین رفتن علف های هرز خواهد شد.
البته بایستی سعی شود این عملیات تا حد ممکن به صورت سطحی انجام گیرد تا هم اقتصادی تر باشد و هم از انتقال بذر علفهای هرز از اعماق خاک به سطح خاک جلوگیری شود .
ضمنا از آن جهت که اینگونه عملیات تا بعد از کشت و رویش گیاه اصلی نیز در بین ردیف های کشت می‌تواند انجام گیرد لذا می بایست به نحوی اجرا گردد که به ریشه گیاه اصلی صدمه‌ای وارد نشود .
با توجه به مزایای کودهای دامی هیچ گاه نباید به دلیل جلوگیری از گسترش علفهای هرز از کاربرد کودهای حیوانی صرفنظر گردد
بلکه بایستی با پیشگیری و روش مناسب نسبت به کنترل علف های هرز اقدام نمود .
تلفات ازت در کود دامی :
در ارتباط با ارزش غذایی کودها ازت یکی از اجزای مهم کود دامی می باشد که در اثر فعل و انفعالات مختلف در کود به سادگی تلف شده و باعث کاهش ارزش غذایی کود می گردد.
به طور کلی ازت موجود در کود دامی نسبت به سایر مواد خیلی سریعتر آزاد شده و قابل دسترس برای گیاه می شود و به همین اندازه هم امکان هدر رفتن آن از طریق تبخیر و آبشویی بیشتر خواهد بود .
ازت موجود در کود دامی طی عمل آمونیفیکاسیون به فرم آمونیوم درآمده و در صورت وجود شرایط مناسب آمونیوم حاصله نیز اکسیده شده و در نتیجه نیتریت و سپس نیترات تشکیل می‌گردد .
در مواردی که تشکیل آمونیاک سریع بوده و شرایط حفظ و نگهداری آن مساعد نباشد مقداری از این ماده به صورت گاز متصاعد شده و از توده کودی خارج می گردد .
تابش نور مستقیم خورشید بر توده کود چنانچه برای مدت طولانی ادامه یابد باعث می‌شود کود دامی شدیداً خشک شده و ترکیبات پیچیده ازت عالی آن بدون دخالت موجودات ذره ‌بینی تجزیه و آمونیاک حاصله هدر رود .
همچنین ازت نیتراته به لحاظ اینکه محلول تر از سایر ترکیبات ازته می باشد در صورتی که در معرض برف و باران قرار گیرد شسته شده
و توده کودی خارج می گردد .
بنابراین لازم است که برای حفظ ازت شرایطی را که باعث هدر رفتن آن می‌شود از بین برد .
در عمل برای اینکه تهویه در توده کودی به حداقل رسانده شود باید آن را طبقه طبقه هر لایه به ضخامت ۵۰ تا ۶۰ سانتی متر قرار داده و با عبور دادن دام و یا هر وسیله دیگر از روی آن توده را فشرده و متراکم نمود .
همچنین برای مصون ماندن کود از زیان‌های ناشی از برف و باران و تابش نور خورشید باید آن را در زیر سقف یا سایبان انبار نموده و برای جلوگیری از خشک شدن آن گاه گاهی بر روی آن آب پاشید .
زیادی آب و فضولات مایع معمولا از بخش زیرین توده کود خارج می‌شود که به این نحو مقدار زیادی از مواد موجود در کود هدر می‌رود .
برای جلوگیری از این حالت باید کود ها را بر روی یک سطح شیبدار و غیرقابل نفوذ یا درون سیلوی با فاصله کافی از چشمه ، چاه و آب‌های سطحی انباشته کرد .
ضمنا میتوان شیرابه خروجی از زیر کود را به وسیله مجرایی به چاه یا حوضچه ای که کف و بدنه آن غیر قابل نفوذ باشد هدایت نمود .
محلول کودی جمع شده در گودال های مجاور سیلوها را می توان توسط تانکرهایی با ظرفیت های مختلف شبیه تانکرهای قیرپاش که در جاده سازی استفاده می‌شود
به مزرعه حمل نموده و پس از پخش آن بر روی سطح زمین آن را با شخم کم عمق یا با دیسک با خاک مخلوط کرد .
این کودها در باغات و در زمین‌های کم عمق و رسی شنی در کلیه فصول سال و در زمین های سبک در فصل بهار استفاده می شوند .
برای غیر قابل نفوذ کردن کف محل نگهداری کود دامی بایستی از سیمان ، خاک رس فشرده یا لایه پلاستیک و دیگر موادی که از نفوذ آب به داخل زمین جلوگیری می کند استفاده نمود .
در محل‌هایی که سر پوشیده نیست می‌توان بر روی کود یک لایه پلاستیک کشید .
از ورود آب باران و برف و در نتیجه آبشویی و دست رفتن مواد غذایی آن جلوگیری شود .
ضمناً این عمل از خشک شدن سطح کود و کاهش دمای حاصل از تجزیه میکروبی داخلی نیز جلوگیری می‌کند .
شیرابه جمع‌آوری شده را می توان در مزرعه مصرف نمود .
و یا به منظور مرطوب نگه داشتن کود بر روی توده کودی پاشید و مورد استفاده قرار داد .
در تمام مراحل تهیه کمپوست باید از ورود آب های سطحی و بارندگی به داخل فضولات و بقایای گیاهی جلوگیری نمود .
به طور کلی کودهای جمع‌آوری شده بایستی به نحوی نگهداری و مصرف شوند که بیشترین منفعت را برای کشاورز و کمترین خطر را برای محیط زیست داشته باشد .
سیلوی نگهداری کود دامی و تهیه کمپوست :
نحوه نگهداری کود دامی از اهمیت فراوانی برخوردار است زیرا کمیت و کیفیت عناصر غذایی موجود در کود تحت تاثیر نحوه نگهداری آن قرار می‌گیرد.
ساختمان انبار باید طوری باشد که از تلفات مواد غذایی موجود در کود و آلودگی آب‌های سطحی و زیرزمینی جلوگیری شود .
یکی از راه‌های انبار کردن کود سیلو نمودن آن است .
برای سیلو کردن و یا ذخیره کود دامی به منظور تهیه کمپوست ابتدا باید محل مناسبی را که از نفوذ آب های جاری به داخل آن در امان باشد انتخاب نمود .
کود ها را در داخل سیلو معمولاً در طبقات مختلف بر روی هم انبار می کنند .
برای جلوگیری از مخلوط شدن کود های تازه با کود های قبلی لازم است اسیلو را به چند قسمت تقسیم کرده و هر قسمت را جداگانه مورد استفاده قرار داد .
برای این منظور ابتدا قسمتی را تا ارتفاع معینی حدود یک و نیم متر از کود انباشته کرده و به این نحو سایر قسمت های سیلور را مورد استفاده قرار داد .
گنجایش محل تهیه کمپوست بستگی به حجم روزانه فضولات دامی دارد .
در مناطقی که دامداری رونق بیشتری دارد به علت زیاد بودن فضولات دامی بایستی چندین سیلو  ساخته گردد .
برای تعیین سیلوهای مورد نیاز و همچنین حجم هر سیلو کافی است که تعداد دام ها و نیز مقدار متوسط فضولاتی را که در طول سال تولید می نماید معلوم نمود .
مقدار فضولات هر دام ضریبی از وزن آن دامن می باشد به این صورت که:
یک گاو شیری که در آغل بسته شده ۲۷ برابر وزن خود
گاو نر ۱۸ برابر وزن خود
گوسفندی که به چرا برده می‌شود تا ۱۲ برابر وزن خود 
اسب تا ۱۵ برابر وزن خود
در سال کود تولید می‌کند .
به طور متوسط هر ۸۰۰ کیلوگرم کود تازه حدود یک متر مکعب حجم دارد که باید در هنگام ساخت سیلو مورد نظر قرار گیرد .
با چنین معلوماتی می توان حجم و تعداد سیلوهای مورد نیاز را تعیین نمود .
به عنوان مثال چنانچه در مزرعه‌ای ۲۰ راس گاو شیری با وزن متوسط ۴۰۰ کیلوگرم
10 راس گاو نر با وزن متوسط ۵۰۰ کیلوگرم 
100 راس گوسفند با وزن متوسط ۴۰ کیلوگرم
۴ اسب با وزن متوسط ۵۰۰ کیلوگرم
وجود داشته باشد حجم سیلوی مورد نیاز برای کود تولیدی سالیانه این دام‌ها به این ترتیب محاسبه خواهد شد جمع کل تولید کود دامی این مزرعه ۳۸۴ هزار کیلوگرم می باشد .

با توجه به اینکه هر ۸۰۰ کیلوگرم کود تازه تقریبا یک متر مکعب حجم دارد بنابراین فضای مورد نیاز برای انبار کردن کود تولیدی این مزرعه ۴۸۰ متر مکعب خواهد بود.
به منظور جلوگیری از هدر رفتن و نفوذ شیرابه فضولات دامی به داخل زمین باید کف محل تهیه کمپوست را مسطح و با شیب مناسب بتونی احداث کرد و یا از مواد غیر قابل نفوذ همچون مواد پلاستیکی استفاده نمود .
سپس با قراردادن لوله مشبک به عنوان زهکش در کف محل احداث شده و قرار دادن فیلتر شنی با دانه بندی مناسب اطراف لوله مشبک را پوشاند و به این ترتیب با هدایت شیرابه به داخل مخزن نسبت به ذخیره سازی آن اقدام نمود .
مزایای استفاده از کود دامی کمپوست شده :
 از بین رفتن عوامل بیماری زای موجود در کود 
 حفظ سلامت فرد و بهداشت روستا 
 اصلاح فیزیکی ساختمان خاک 
 افزایش مواد آلی و حاصلخیزی خاک 
 از بین رفتن بذر علف های هرز و آفات  به علت ایجاد درجه حرارت بالای کمپوست در پی فرایند تجزیه 
 حفظ و رعایت مسائل زیست محیطی 
 کمتر شدن حجم کود دامی و تسهیل در حمل و نقل آن 
 از بین رفتن بوی نامطبوع در کود دامی 
 مصرف کود دامی در محصولات زراعی و سلامتی انسان :
کود دامی تازه معمولاً حاوی عوامل بیماری‌زایی همچون انواع باکتری ها می باشد .
نوع عامل بیماری‌زا بستگی به نوع دام دارد .
به عنوان مثال باکتری کوولی عمدتاً در کود گاوی
عوامل بیماری زای سالمونلا در کود مرغی
وجود دارد از مهمترین عوامل بیماری‌زا در کود حیوانی و مرغ تازه می توان به باکتری استریتو گوگوس کریپتو سیریدیم و کامپیلو باکتر اشاره کرد .
اکثر ویروس هایی که در کود دامی یافت می‌شوند برای انسان بی خطر بوده و بیماری زا نیست.
در صورتی که کود حیوانی آلوده به باکتری های بیماری زا در محصولات زراعی که بخش خوراکی آن نزدیک به سطح خاک بوده و به صورت سبز و خام توسط انسان مصرف می‌شود به کار رود می تواند باعث بروز بیماری‌هایی در انسان گردد .
کنترل عوامل بیماری زای موجود در کود :
 بقای عوامل بیماری زا در کود حیوانی عمدتاً بستگی به درجه حرارت و رطوبت داخل کود دارد .
از دیگر عواملی که در زنده ماندن عوامل بیماریزا موثر هستند می‌توان به میزان :
اکسیژن
اسیدیته 
محتویات آمونیومی کود 
فعالیت میکروبی
اشاره نمود .
با توجه به اینکه در ذخیره‌سازی طولانی کود دامی و درجه حرارت بالا احتمال زنده ماندن عوامل بیماری‌زا خیلی کم است یکی از بهترین راههای جلوگیری از انتقال عوامل بیماری زا به انسان کمپوست کردن کود قبل از استفاده در زمین می‌باشد .
به این نحو که با گذشت زمان و پوسیدن کود و ایجاد حرارت در توده کود عوامل بیماری‌زا از بین خواهند رفت .
ضمنا باید به این نکته توجه نمود که فاصله زمانی مصرف کود دامی تازه در محصولات ریشه‌ای و سبزی‌های خوراکی که به صورت خام مصرف  می شوند باید حداقل ۳ ماه باشد تا قبل از برداشت محصول عامل بیماری زا از بین رفته باشد .
معمولاً درجه حرارت مرکز توده کود در مراحل اولیه تهیه کمپوست به بیش از ۵۵ درجه سانتی‌گراد می‌رسد که برای از بین رفتن اکثر عوامل بیماری‌زا این درجه حرارت برای حداقل ۳ روز کافی خواهد بود .
اما سطح توده کود درجه حرارت کمتری دارد لذا ضروری است برای یکنواختی و تامین درجه حرارت کافی در تمام قسمت‌های توده کود نسبت به زیر و رو کردن و برگرداندن کود اقدام کرد تا ضمن تامین اکسیژن کافی و بهبود فعالیت میکروبی درجه حرارت نیز در تمام نقاط توده کود افزایش یافته و عوامل بیماری‌زا کنترل شوند .
در طی فرآیند
تهیه کمپوست باید حداقل ۵ مرتبه کود دامی را برگرداند تا تمام بخش‌های کود در شرایط  درجه دمایی مطلوب جهت کنترل عوامل بیماری زا و تهویه قرار گیرد .
در برگرداندن و جابجایی توده های کودی تازه و کمپوست شده باید  دقت کرد که تجهیزات و ادوات استفاده شده در کود تازه در جابجایی کود کمپوست شده مورد استفاده قرار نگیرد .
زمان و نحوه مصرف کود حیوانی :
 نوع گیاه
میزان پوسیدگی کود دامی
نوع کود 
شرایط آب و هوایی
از جمله عواملی هستند که در انتخاب زمان و روش مصرف کود تاثیر دارند .
به منظور حفظ نیتروژن موجود در کود های حیوانی باید از پخش کود در تابستان و ماه‌های گرم سال در مزرعه خودداری کرد .
زیرا بخش اعظم نیتروژن موجود در کود در  در اثر تبخیر شدن هدر می رود .
بنابراین در ماه هایی از سال که هوا خنک می باشد همچون پاییز و اوایل بهار باید نسبت به پخش کود در مزرعه و اختلاط آن با خاک اقدام کرد .
کودهای دامی را می‌توان به دو صورت تازه و پوسیده در مزارع به مصرف رساند .
به کار بردن کود اگر نزدیک به زمان کشت محصول زراعی باشد باعث کمبود عناصر غذایی در گیاهان می شود زیرا با افزایش ماده آلی خاک رشد و تکثیر باکتری های تجزیه کننده افزایش یافته و تعداد آنها زیاد می شود .
این باکتری ها ضمن تغذیه از کود باعث تجزیه و پوسیدن آن می‌شوند باکتری ها بعد از پایان تجزیه کود دامی به منظور تامین مواد غذایی مورد نیاز خود شروع به مصرف عناصر غذایی موجود در خاک می نمایند .
 این عمل باعث کاهش مواد غذایی قابل استفاده برای گیاه شده و رشد گیاه را کاهش می‌دهند و علائم کمبود عناصر غذایی و زردی برگها را باعث می گردند.
 علاوه بر این در صورت اضافه کردن کود حیوانی تازه مقدار آمونیوم خاک بالا می رود در صورت قلیایی بودن خاک آمونیوم به آمونیاک تبدیل می شود این امر می‌تواند باعث مسمومیت گیاه شود .
معمولاً کود حیوانی تازه را چند ماه قبل از کشت با خاک مخلوط می نماییم در این حالت خاک به صورت یکپارچه در خواهد آمد .
در طول این مدت کوتاه کود به تدریج پوسیده شده و مواد غذایی آن به شکل قابل استفاده در آمده و به نحوی که این مواد در بهار در اختیار گیاه قرار خواهد گرفت .
دادن کود حیوانی پوسیده در پاییز باعث خواهد شد که در طول فصل پاییز و زمستان مواد غذاییقابل جذب کود که در آب محلولند توسط آب باران از محل ریشه شسته و خارج شود .
لذا برای به دست آوردن بیشترین ارزش کودی باید کود پوسیده را در نزدیک به زمان کاشت استفاده کرد .
در این صورت احتمال آبشویی و شسته شدن عناصر غذایی آن کمتر خواهد بود .
با توجه به اینکه بیشترین جذب ازت از خاک به وسیله گیاه زمانی انجام می‌شود که گیاه در حال رشد باشد بنابراین به منظور بیشترین استفاده از نیتروژن موجود در کود بایستی فاصله بین مصرف کود دامی تا کاشت محصول را به حداقل رساند .
با توجه به این موضوع کود دامی پوسیده را در بهار قبل از کشت به زمین می دهند .
استفاده از کود دامی نپوسیده و تازه در گیاهان پیازدار موجب گندیدگی و پوسیدگی پیاز آن گونه گیاهان در زمین می گردد .
در نواحی مرطوب کود دامی را در سطح زمین به طور یکنواخت پهن نموده و مخلوط کردن آن با خاک را برعهده باران و شخم های سال بعد می‌گذارند .
بارندگی به میزان ۱۲ میلیمتر بعد از پخش کود بر روی سطوح زمین و قبل از اختلاط آن با خاک به حرکت نیتروژن به داخل خاک کمک کرده و از هدر رفتن آن جلوگیری می نماید .
اما از طرف دیگر بارندگی زیاد از طریق آبشویی نیتروژن موجب هدر رفتن آن می شود .
فسفات موجود در کود دامی به علت تحرک و آبشویی کمتر در مقایسه با نیتروژن به سادگی از خاک و کود هدر نمی رود .
در نواحی خشک بعد از آنکه کود دامی تازه را به طور یکنواخت بر روی زمین پهن نمودند بلا فاصله با زدن شخم یا بیل آن را با خاک مخلوط می کنند .
در غیر این صورت در این مناطق علاوه بر اینکه کود پوسیده نمی‌شود بلکه خشک شده و قسمت اعظم میکروب‌های مفید آن نیز در اثر تابش آفتاب و کمبود رطوبت از بین می‌رود .
و اجزاء نرم و سبک آن با باد تلف می شود و تنها کاه و کلش تجزیه نشده کود باقی می‌ماند .
بیشترین تلفات نیتروژن زمانی است که کود در پاییز بر روی زمین پخش شده و زمین شخم زده نشود و کود بر روی سطح خاک باقی بماند .
در این صورت تنها ۱۵ تا ۲۰  درصد از نیتروژن موجود در کود برای کشت بهار سال بعد باقی خواهد ماند و مابقی هدر خواهد رفت .
چنانچه کود حیوانی در پاییز مصرف و بلا فاصله مزرعه کشت گردد وجود پوشش گیاهی بر روی زمین با جلوگیری از فرسایش خاک از هدر رفتن مواد غذایی کود جلوگیری نموده و همچنین پوشش گیاهی در کشت‌های پاییزه با جذب نیتروژن موجود در کود از آبشویی و شسته شدن آن در طی فصل بارندگی نیز جلوگیری می نماید.
فاصله زمانی بین پخش کود دامی بر روی زمین تا زیر خاک کردن کود
بایستی حداقل بوده و به سرعت نسبت به زیر خاک کردن آن اقدام کرد .
 در صورت تأخیر در به زیر خاک کردن کود دامی میزان نیتروژن قابل استفاده برای گیاه تا ۱۵ درصد کاهش می یابد .
 نکته مهم در پخش کود دامی با وسایل معمولی و یا با ماشین های مخصوص این است که بایستی کود دامی به صورت یکنواخت بر روی زمین و سطح مزرعه پخش شده و از اتلاف آن جلوگیری گردد .
معمولاً برای صرفه جویی در هزینه پخش کودهای دامی را هر دو یا سه سال یکبار به زمین می دهند که در این صورت باید این عمل را به دقت انجام داده 
شرایط جوی
نوع خاک 
کود
را در نظر داشت .
زیرا در صورت کمترین اشتباه نه تنها در مقدار هزینه ها صرفه جویی نشده بلکه مواد غذایی کود نیز از بین رفته و از دسترس گیاه خارج می گردد .
در مورد درختان میوه روش کود دهی به شرح زیر می باشد :
 ابتدا زمین مورد نظر جهت احداث باغ و یا بین ردیف های کاشت درخت را کود پاشی نموده و سپس آن را با دیسک سبک با خاک مخلوط می کنند .
 این روش مخصوصاً در مناطقی که قرار است در سال اول احداث باغ در بین ردیف های کاشت نهال زراعت شود معمول میباشد .
 در مورد درختان چند ساله به صورت چالکود از کود حیوانی پوسیده به یک تا یک و نیم متر پای درختان استفاده می شود .
مواد غذایی موجود در کود حیوانی قادرند به سرعت جذب گیاه شده و سر خود را آشکار سازند .
  در بعضی از موارد همچون گیاهان زینتی ، چمن و گیاهان مرتعی میتوان کود دامی را به صورت سرک نیز استفاده نمود .
 اما تا زمانی که امکان استفاده از کود مایع دامی به عنوان سرک فراهم باشد استفاده از کود دامی جامد به صورت سرک توصیه نمی شود .
 میزان مصرف کود حیوانی :
 میزان مصرف کود دامی بستگی به عواملی چون نوع خاک نوع ، گیاه و کود شیمیایی مصرفی و همچنین درجه پوسیدگی کود دامی  دارد .
  هر قدر کود پوسیده تر باشد میزان مصرف آن کمتر شده و حتی به نصف مقدار توصیه شده در کود تازه می رسد .
در صورتی که تولید کود سالیانه زیاد باشد می‌توان میزان مصرف کود را در واحد سطح افزایش داد .
در صورت محدود بودن مقدار تولید کود بهتر است حداقل مقدار کودی که در واحد سطح لازم است در نظر گرفته شود .
باید توجه داشت که حداقل کود مصرفی :
در زراعت های آبی از ۱۰ تا ۱۵ تن در هکتار 
در زراعت دیم حداقل ۳ تا ۵ تن در هکتار
می باشد .
با مصرف کمتر از این مقدار نتیجه لازم به دست نیامده و در کیفیت و کمیت محصول نیز اثر چندانی حاصل نخواهد شد .
به منظور تخمین میزان مصرف کود دامی در هکتار بایستی عوامل زیر را در نظر گرفت :
 تعیین مقدار مواد غذایی موجود در کود از طریق آزمایش و نمونه گیری .
 تعیین نیاز گیاه زراعی به عناصر غذایی 
 تعیین میزان عناصر غذایی موجود در خاک از طریق تجزیه آزمایشگاهی خاک .
مقدار مصرف کود حیوانی برای درختان مختلف بر حسب :
سن درخت
نوع و مقدار کود شیمیایی مصرفی
 استفاده یا عدم استفاده از کود سبز
متفاوت می‌باشد و مقدار آن معمولاً تا ۲۰ تن در هکتار نیز می رسد .
چنانچه از فرم مایع کود دامی استفاده شود می‌توان 25 تا 30 هزار لیتر در هکتار را برای زمین های زراعی و باغات مصرف نمود .
بایستی به این نکته توجه داشت که مصرف زیادی کودهای دامی همچون مصرف زیادی کود شیمیایی می‌تواند مشکلاتی همچون :
کاهش عملکرد محصول
آلودگی آب های زیرزمینی
و تجمع نمک در خاک
را به دنبال داشته باشد . در زمین های رسی و مناطق سردسیر بهتر است کود دامی را یکباره به زمین داد .
زیرا در این اراضی تجزیه کودبه آهستگی انجام می‌گیرد .
در زمینهای شنی و در مناطق گرم و خشک باید کود را در چندین نوبت به زمین داد تا به تدریج در اختیار گیاه قرار گیرد .
 نکته ای را که نباید فراموش کرد این است که هدف اصلی از به کار بردن کودهای دامی اصلاح فیزیکی خاک می باشد .
 بر اساس آن نفوذ پذیری خاک نسبت به آب و هوا بیشتر شده و ضمن تسهیل نفوذ ریشه در خاک جذب مواد غذایی و در نتیجه عملکرد افزایش می یابد .
 لازم به یادآوری است که کودهای حیوانی و کودهای شیمیایی مکمل یکدیگر بوده و هرگز یکی جای دیگری را نخواهد گرفت .
خلاصه مطالب :
کود های حیوانی شامل :
فضولات جامد
مایع
کاه و کلش 
بستر دام می‌باشد .
 کودهای دامی به طور طبیعی قادر به تغییر و بهبود خواص فیزیکی شیمیایی و بیولوژیکی خاک هستند .
کودهای دامی دارای مواد غذایی قابل استفاده گیاه نیز می‌باشد .
از بین کودهای حیوانی کود مرغی دارای بیشترین و کود اسبی دارای کمترین عناصر غذایی می باشد .
مواد آلی موجود در کود دامی باعث پوک شدن و نفوذ پذیر شدن خاک و در نتیجه بهبود تهویه و بالا رفتن قدرت نگهداری آب در خاک می شود .
کودهای دامی به صورت تازه حاوی بذر علفهای هرز و عوامل بیماری زا می باشد .
در صورت استفاده در محصولات کشاورزی که توسط انسان به صورت خام مصرف می شوند می‌توانند در انسان تولید بیماری نماید .
بعضی از بذور علفهای هرز با عبور از دستگاه گوارش دام سالم مانده و طریق فضولات دامی از محلی به محل دیگر منتقل شده و انتشار می‌یابد .
به منظور از بین رفتن عوامل بیماری زا و بذر علفهای هرز بایستی کود دامی را تبدیل به کمپوست کرد .
معمولاً کود حیوانی بعد از گذشت سه تا شش ماه پوسیده شده و رنگ قهوه ای تیره پیدا می‌کند .
محل نگهداری کود دامی باید محلی مسقف باشد تا بارش باران برف و باران باعث شسته شدن مواد غذایی از آن نشده و همچنین تابش نور خورشید نیز منجر به از بین رفتن ترکیبات موجود در کود دامی نگردد .
به منظور کسب اطلاعات بیشتر و یا خرید کودهای دامی کمپوست شده ، هوموس و غیره و یا تبلیغ محصولات تولیدی خود از این بستر می توانید با شماره :
( 09108158030 ) آقای قدیری
تماس حاصل فرمایید .
مشاورین شرکت تعاونی زنجیره تامین بهشت به صورت شبانه روزی آماده خدمت رسانی به شما کاربران گرامی می باشند .
به منظور آشنایی هر چه بیشتر با محصولات تولید کنندگان داخلی کشور و همچنین نحوه تبلیغات و بارگذاری مطالب کلیک نمایید .