تعیین رطوب خاک در پژمردگی دائم محصولات چگونه انجام می شود؟

Question

تعیین رطوب خاک در پژمردگی دائم محصولات چگونه انجام می شود؟
کاربرد تعیین رطوب خاک در پژمردگی دائم محصولات چیست؟

مصطفی قدیری · Answer

نقطه پژمردگی دائم  :

يک قسمت از آب نگهداري شده در خاک به تدريج توسط ريشه گياهان مصرف مي شود.

بخش اعظم آن صرف تعرق از طريق اندام هاي هوايي آنها مي گردد و قسمتي ديگر از سطح زمين تبخير و از دسترس خاک خارج مي شود.

جذب آب توسط گياهان تا مقداري از آب کاپيلاريته که با نيرويي کمتر از نيروي کمتر از نيروي مکشي ريشه گياهان در خاک نگهداري شده است ادامه مي يابد .

هنگامي که درصد رطوبت خاک به حدي تنزل نمايد که شدت وابستگي آب باقي مانده به خاک بيش از نيروي مکشي مزبور باشد جذب آب توسط ريشه ها متوقف مي شود.

گياه مقداري از آب مزبور در اندام هاي هوايي خود را تعريق مي نمايد .

ياخته حالت تورم خود را از دست مي دهند و بالاخره حالت پژمردگي در گياه ظاهر مي گردد .
نقطه پژمردگي را به صورت درصدي از رطوبت نسبت به وزن خشک يا حجم ظاهري خاک نشان مي دهند که مقدار آن به موجوديت فيزيکي و به ويژه بافت خاک بستگي دارد.

براي يادآوري حدود تغييرات رطوبت خاک در اين نقطه مي توان گفت که :
رطوبت نقطه پژمردگي در

خاک هاي شني در حدود 1 تا 3.5 درصد

خاک هاي ليموني 5 تا 15 درصد

خاک هاي رسي 15 تا 20 در صد

وزن خشک خاک است.
تعيين دقيق رطوبت در نقطه پژمردگي مشکل است چرا که علاوه بر موجوديت فيزيکي خاک – گياه نيز بنا به چگونگي حساسيت خود در بروز حالت پژمردگي دخالت مي نمايد.

تأثير وجود سفره آب و در فاصله  نسبتا کم از سطح خاک بر حرکتي که از نيروي کاپيلاريته ناشي مي شود حائز اهميت زياد است.

چرا که حرکت آب تحت نيروي مزبور از نقطه اي با رطوبت زياد به طرف نقطه با رطوبت کمتر انجام مي گيرد .

وجود چنين سفره آب در خاک همواره در سطح خود يک ورقه از خاک با رطوبت زيادتر از خاک لایه هاي فوقاني ايجاد مي نمايد.

بدين ترتيب حرکت آب در خاک تحت تأثير نيروي کاپيلاريته تا فاصله اي از سفره آب زير زميني در کنترل و نفوذ اين سفره قرار مي گيرد.

مقدار پتانسيل ماتريک در اين نقطه در حدود :

10 تا 20 اتمسفر است يا 10000 - تا 20000 -سانتيمتر يا 1000 -تا 2000 - کيلوپاسکال مي باشد.

هر گاه خاک اشباعي بتواند زهکشي پيدا کند ، آب به سرعت از خلل و فرج درشت خارج شده و هوا جايگزين آن مي گردد.

اين رطوبت که تحت تأثير اختالف پتانسيل ثقلي خارج مي گردد به نام آب ثقلي معروف است و در بيشتر خاکها حدوداً يک روز پس از اشباع خاک از آن خارج مي گردد.

پس از خروج اين رطوبت ، آب باقيمانده را رطوبت زراعي مي گويند.

بدين ترتيب رطوبت ظرفبيت زراعي حداکثر رطوبتي ابوده که پس از خروج آب ثقلي در خاک باقي مانده و خروج آن از خاک مطلقاً و يا خيلي کم تابع اختالف پتانسيل ثقلي است.