روش های تعیین بافت خاک را شرح دهید ؟

Question

روش های تعیین بافت خاک را شرح دهید ؟
روش تعیین بافت خاک چه مراحلی دارد و مزایای آن را بیان کنید

حسین برخورداری · Answer

روشهاي مختلفی براي تعیین بافت خاك وجود دارد که عبارتند از؛ لمسی، لمسی با چارت، بطري، هیدرومتري و پیپت.

روش لمسی یک روش تقریبی و با دقت کم است که براي یک دید اجمالی به خاك استفاده میشود و افراد باتجربه قادر انجام آن هستند. در این روش مستقیما کًلاس بافت خاك مشخص میشود.
 	روش لمسی با چارت از دقت خوبی برخوردار است و افراد باتجربهي کمتر هم قادر به انجام آن هستند چون راهنما دارد. نتایج این روش به روش هیدرومتري بسیار نزدیک است و در حقیقت براي آماده سازي نمونه در روش هیدرومتري و تعین بافت تقریبی خاك کاربرد دارد. در این روش ذرات شن زبر، سیلت خشک؛ آردي و پودري، رس خشک؛ سفت و سخت و رس مرطوب چسبنده و شکلپذیر است.
 	روش بطري که دقت آن کمتر از هیدرومتري بوده و مرسوم نمیباشد
 	روش هیدرومتري؛ معمولترین و کاربرديترین روش تعیین کلاس بافت خاك است. در آزمایشگاههاي خاك براي تعیین بافت از این روش بهره میبرند و از دقت متوسط تا خوبی برخوردار است و نتایج آن به شرایط مزرعه نزدیکتر است
 	روش پی پت؛ روش دقیقی بوده ولی بیشتر در امور تحقیقاتی کاربرد دارد.

دو روش هیدرومتري و پی پت معروف به روشهاي تجزیه مکانیکی هستند. ابتدا درصد ذرات خاك تعیین و با استفاده از مثلث، بافت مشخص میشود و روش هاي غیر مستقیم نام دارند. ترتیب دقت روشهاي تعیین بافت خاك؛ پی پت، هیدرومتري، بطري، لمسی با چارت و لمسی.

6-2-وسایل و مواد مورد نیاز

خاك عبور داده شده از الک 2 میلیمتري، چارت، خط کش، آب مقطر، بشر پلاستیکی 700 میلی لیتري، ماده جدا کننده ذرات به نام هگزا متافسفات سدیم (HMP)

در اندازهگیري بافت خاك باید موادي که سبب اتصال ذرات به هم میشوند را از بین برد؛ مواد آلی با آب اکسیژنه، املاح و ملاتها با اکسالات سدیم، پیروفسفات سدیم و متافسفات سدیم، آهن و اکسیدهاي آن توسط تیوسولفات سدیم و در خاكهاي آهکی جهت جداسازي ذرات از استات سدیم، کربنات سدیم و فسفات سدیم استفاده میشود.

6-3- روش کار

حدود 100 گرم خاك را روي روزنامهاي ریخته و مرتبا آًب مقطر به آن اضافه میشود تا مرطوب شود. یک توپی از آن درست میکنیم و با دست تمیز آن را لمس میکنیم. از روي چارت کار را ادامه میدهیم تا کلاس بافت مشخص شود.

روند کار روي نمونه را، روي چارت یادداشت مینماییم. حال اقدام به آماده سازي نمونه براي روش هیدرومتري مینماییم. براي خاكهاي ریز بافت (سیلت یا رس) 10 تا 20 گرم، براي خاكهاي درشت بافت 60 تا 100 گرم. ولی بطور کلی می توانیم براي خاكهاي رسی 10 گرم، لومی 20 گرم و شنی 40 گرم انتخاب نماییم. پساز مشخصشدن مقدار نمونه دو راه وجود دارد.

اگر بخواهیم براي جدا سازي ذرات در مراحل بعدي از شیکر استفاده کنیم نمونه را در ارلن 500 میلی لیتر ریخته و 250 میلی لیتر آب مقطر اضافه مینماییم. به نمونه 10 میلی لیتر HMP تهیه شده، اضافه کرده در آن را با پارافیلم میپوشانیم (تا آب آن تبخیر نشود) سپس میگذاریم یک شب بماند (این عمل به علت نفوذ ماده جدا کننده HMP به تمامی قسمتهاي خاك میباشد).
 	اگر بخواهیم در مراحل بعدي براي جدا سازي ذرات از همزن برقی آزمایشگاهی استفاده کنیم نمونه را در بشر 700 میلی لیتر پلاستیکی ریخته و به هر نمونه 250 میلی لیتر آب مقطر اضافه مینماییم. به هر نمونه 10 میلی لیتر HMP اضافه کرده و درب بشر را با پلاستیک میپوشانیم و میگذاریم تا یک شب بماند.

دستگاه شیک ،(Shaker) وسیلهاي است که جهت تکان دادن محلولها و نمونهها (به صورت عمودي، افقی یا دورانی) بکار میرود.

اگر امکان مراجعه در روز بعد مقدور نباشد، نمونه را با ذکر مشخصات بر روي آن تا یک هفته بعد میتوان نگه داشت
 	اگر از شیکر استفاده میکنیم باید پس از یک شب که براي خیس خوردن میماند، یک روز قبل از شروع آزمایش ارلنها را روي شیکر قرار داده تا یک شب هم شیک شود.
 	یونهاي کلسیم و منیزیم (Ca2+ & Mg2) سبب فشردگی (Compaction) و یون سدیم (Na+) سبب پراکندگی (Disspersion) ذرات خاك میشوند.

در پایان کار نیاز به خاك خشک شده در آون (C0) داریم و براي داشتن آن به شرح زیر عمل میکنیم؛ یک بوته (ظرف) را وزن نموده (M1) و بر حسب گرم یادداشت میکنیم.

همان مقدار خاك استفاده شده در بافت خاك (یا 10 گرم خاك) را درون آن ریخته در آون قرار میدهیم تا خاك خشک شود. پساز 24 ساعت نمونه را وزن کرده بر حسب گرم ثبت میکنیم.

اگر مقدار خاکی که در آون قرار دادیم از لحاظ وزنی معادل همان مقدار استفاده شده در آزمایش براي تعیین بافت بود، جرم خاك خشک (C0) را بر اساس فرمول محاسبه و بر حسب گرم گزارش میکنیم (ولی اگر مقدار خاك متفاوت بود تناسب میبندیم).

منبع :

دانشگاه پیام نور، دانشکدهی علوم کشاورزی، گروه اب و خاک

جهت خرید انواع خاک مناسب برای بستر های کشاورزی و نیز خاک های مناسب گیاهان زینتی به صورت بسته بندی به بستر عرضه خاک و مشتقات وارد شوید . بستر خاک و مشتقات

جهت تماشای ویدئوی آموزشی رایگان وارد بستر مرکز آموزش شوید . بستر مرکز آموزش ویدئویی