سیستم های زراعی پایدار و تاثیرات آنها بر حاصلخیزی بیولوژیک خاک را شرح دهید .

Question

حسین برخورداری · Answer

سیستم های زراعی پایدار و تاثیرات آنها بر حاصلخیزی بیولوژیک خاک را شرح دهید

1-مقدمه

واژه «كشاورزي پايدار » بطور گستردهاي مورد استفاده قرار گرفته و طيف متنوعي از اهداف و موضوعات از جمله حمايت از حيوانات، حفاظت بيشتر از محيط زيست و زراعت مبتني بر پشتيباني از ساير بخشهاي اقتصادي مانند گردشگري را شامل ميشود. هرگاه اصول توسعه پايدار، به كشاورزي تسري يابد، آنگاه سيستمهاي زراعي، سهم قابل توجهاي در اجتماع و اقتصاد پايدار داشته و همه اهداف زير را يكجا به ارمغان ميآورند:

توليد غذاي سالم و فرآوردههاي غيرغذايي، در پاسخ به نيازهاي بازار.
 	فراهمسازي وسايل معاش ماندگاري كه از مديريت اراضي ناشي ميگردد
 	فعال بودن در محدوديتهاي زيست فيزيكي و ايجاد يك حيات وحش متنوع.
 	أمين منافع زيست محيطي و ساير منافع اجتماعي مانند راه و سرگرمي.
 	دستيابي به بالاترين استانداردهاي حمايت و سلامت حيوانات.
 	حفظ قدرت حياتي اقتصاد روستايي و تنوع فرهنگ روستايي.
 	ايدارسازي منابع موجود، براي تأمين غذاي روبه رشد و تدارك ساير منافع اجتماعي درطول زمان

هر سيستم زراعي در واقع مجموعهاي از ساختارها و عملياتي ميباشد كه در محدوديتهاي
محيطي منطقه (اقليم و خاك) خود واقع شده است. سيستمهاي زراعي بطور ذاتي با منطقه خود سازگار شدهاند. كشاورزان مديريت خاكها را با مديريتي در ميآميزند كه تركيبي از محصولات زراعي، احشام، زيستگاههاي حيات وحش، كار، بازاريابي، انبارداري و فرآوري محصولات ميباشد. تأكيدات اخير بر توسعه سيستمهاي زراعي پايدار، بر كاربرد مهارتها و دانش در مديريت چرخههاي زيستي و اثرات متقابل آنها در سيستمهاي زراعي و در چارچوبي محيطي و رسمي منطقهاي تمركز دارد (NRC ،١٩٩٣) .تعريف يك دستور العمل مشخص از كشاورزي پايدار ممكن نيست و هيچ مجموعة واحدي از ساختارها و عمليات نميتواند به طور همزمان به تمامي اهداف اكولوژيك و اجتماعي ـ اقتصادي دستيابي يافته و منطبق بر شرايط اجتماعي و زيستمحيطي متنوع هر منطقه باشد. در اين فصل ابتدا ما به توصيف تعدادي از سيستمهاي زراعي خواهيم پرداخت كه به طور رايج از آنها به عنوان «پايدار» ياد ميكنند و سپس يكسري از مطالعات موردي را بررسي خواهيم كرد كه اثرات اين سيستمهاي زراعي را بر حاصلخيزي بيولوژيك خاك كمي كردهاند.

2- مشخصات سیستم های زراعی پایدار

در عمل، اصول سيستمهاي زراعي پايدار اغلب در يك سطح كلان «منطقهاي يا جهاني» ترسيم شدهاند، در حالي كه اجراي عملي آن در مقياس مزرعه و به عهده زارعين و مروجين گذاشته شده است. نتيجه اين امر تنوع سيستمهاي زراعي است كه ممكن است خودشان را به عنوان «پايدار» معرفي نمايند؛ اين بدان معني است كه در عمل تعيين مشخصات دقيق اين سيستمها يا در واقع ارزيابي پايداري آنها، مشكل است. معهذا چندين نوع از سيستمهاي زراعي پايدار تاكنون توصيف شدهاند (جدول ١) و انواعي از اين نوع سيستمها در سيستمهاي زراعي مورد استفاده توسط خرده مالكين و تعاونيها قابل تشخيص هستند. سيستمهاي زراعي پايدار ممكن است از طريق مشخصاتي مانند تمركز بيشتر آنها به «سيستم» به جاي تمركز بر «مديريت محصول» به تنهايي، ارتباط بيشتر بين امور زراعت و دام، توجه بيشتر به فرآيندهاي بيولوژيك و چرخه عناصر غذايي، از سيستمهاي زراعي متداول قابل تفكيك باشند (شكل ١).

2-1- تاثیر سیستم های زراعی پایدار

به طور گستردهاي گزارش شده است كه سيستمهاي زراعي كم نهاده و تلفيقي، منجر به تثبيت كربن (C) در خاك شده و براي توسعه جوامع كرمهاي خاكي و ساير جانورگان خاك مفيد هستند (Bloem و همكاران، ١٩٩٤ ). مطالعات بسياري به افزايش سطح مواد آلي خاك و جوامع زيست توده ميكروبي خاك در سيستمهاي زراعي آلي و زيست پويا اشاره كردهاند (Stockdale و همكاران، ٢٠٠١ ). ولي اطلاعات كمي در مورد تأثير سيستمهاي جنگل ـ زراعي بر حاصلخيزي بيولوژيك خاك وجود دارد. در قسمت بعدي ما به ذكر چند نوع از مطالعات موردي خواهيم پرداخت كه با استفاده از آزمايشات طولاتي مدت، تأثير اين سيستمهاي زراعي را بر بعضي از جنبه هاي حاصلخيزي بيولوژيك خاك مورد بررسي قرار دادهاند.

3- مطلاعات موردی

4-1- سیستم های زراعی تلفیقی _ هلند

سيستمهاي زراعي مستعد كشت تلفيقي و متداول كه با استفاده از يك آزمايش با كرت كنترل شده مقايسه شدند داراي تناوب گندم پائيزه، چغندرقند، جوبهاره و سيبزميني بودند (Bloem و همكاران، ١٩٩٤ ) .در سيستم كشت تلفيقي از خاكورزي استفاده شد؛ از تدخين خاك استفاده نشد و مصرف سموم شيميايي و كودهاي نيتروژني نيز تقريباً تا٤٠ درصد كاهش يافت. ولي در مقابل در طول تناوب از كودهاي سبز، كود دامي و كمپوست قارچ استفاده شد. در سيستم زراعي تلفيقي، معدني شدن نيتروژن بطور متوسط ٣٠ درصد بيشتر از سيستم زراعي متداول بود؛ و مقدار و فعاليت زيست توده باكتريايي نيز بيشتر بود. اين اختلافات به مقدار بيشتر مواد آلي اضافه شده به كرتهاي سيستم تلفيقي (٥٦٥٠ كيلوگرم ماده آلي در هكتار در سال) در مقايسه با كرتهاي سيستم متداول (٣٢٠٠ كيلوگرم مواد آلي در هكتار در سال) نسبت داده ميشود؛ همچنين مقدار ماده آلي خاك در كرتهاي سيستم تلفيقي ٣٠ درصد بيشتر بود (Bloem و همكاران، ١٩٩٤ ) .با اين وجود افزايش رشد باكتريها در اوايل بهار سبب افزايش آلي شدن نيتروژن (N) در سيستم تلفيقي شد و معدني شدن نيتروژن در مقايسه با سيستم متداول ٣ تا ٦ هفته به تعويق افتاد. همچنين اندازهگيريهاي دقيقتر، حاكي از بيشتر بودن زيست توده باكتري خوارها (آميب ها و نماتدها) در سيستم تلفيقي بود كه ميتواند مؤيد بازيافت بيشتر زيست توده باكتريايي باشد (جدول ٢) .اين موضوع با توجه به فراواني بيشتر سلولهاي تقسيم شده، زيست توده فعال باكتريايي فعال و توان بالقوه مصرف O2 در سيستم تلفيقي نيز تأييد ميگردد (جدول ٢ ).

3-2-سیستم های کشاورزی پایدار (SAFS) - امریکا

پروژه سيستمهاي كشاورزي پايدار (SAFS) در دانشگاه كاليفرنيا، ديويس، مطالعه بلند مدت مشتمل بر چندين رشته تخصصي است كه به مقايسه چهار سيستم مديريت زراعي دخيل در فرآوري گوجهفرنگي ميپردازد (Temple و همكاران، ١٩٩٤ ) اقليم اين منطقه مديترانهاي است و و در تمامي سيستمها از آبياري استفاده ميشود. در اين مطالعه تناوبهاي متداول دو و چهارساله، با ميانگين مصرف كود شيميايي و آفت كشها در منطقه، با تناوبهاي زير مورد مقايسه قرار گرفتند:
I (تناوب كم نهادهاي كه شامل يك گياه پوششي زمستان پايا (.sp Vicia ) و حداقل نهاده ميباشد،و مقادير كمي از پودر II (تناوب آلي كه در آن از گياهان پوششي زمستان پايا، كود مرغي علفهاي دريايي و پودر ماهي به عنوان بهسازها، در حين تناوب استفاده ميشوند.

اندازهگيريهاي دقيق در مورد تأثير هر يك از سيستمهاي زراعي بر جمعيتهاي ميكروبي خاك و فعاليت آنها نشان داد كه كربن زيست توده ميكروبي در سيستمهاي آلي و كم نهاده بيشتر از سيستمهاي متداول بود (Gunapala و Scow ،١٩٩٨؛ جدول ٣ ) ، ولي در سرتاسر (تنفس در واحد زيست توده) در كشت آلي و كشت متداول تناوب ٤٣٨ فصل، شاخص متابوليك چهارساله يكسان بود. با اين حال پس از مخلوط كردن بقاياي گياه پوششي ماش، فعاليت ميكروبي در واحد زيست توده در سيستمهاي كم نهاده و آلي به اوج خود رسيد و بمدت چهار هفته فعاليت ميكروبي بطور معنيداري بيشتر از سيستم تناوب متداول بود. اگرچه مديريت سيستمها در بسياري از جنبه ها با يكديگر اختلاف داشت ولي عوامل اصلي كه سبب اختلاف در زيست توده ميكروبي ميشدند شامل مقدار و كيفيت كربن آلي وارد شده به سيستم بود. كربن آلي كه از طريق كود دامي وارد شد در مقايسه با استفاده از گياهان پوششي تأثير نسبتاً كمي بر جمعيت ميكروبي داشت.

a و همكاران، ١٩٩٨ نشان دادند كه اختلافات اندازهگيري شده در خصوص جمعيتهاي ميكروبي در مزرعه، در شرايط آزمايشگاهي تكرار نميگردد؛ اجتماعات ميكروبي در خاك سيستم هاي متداول به لحاظ تعداد و فعاليت به اندازهاي هستند تا در شرايط كنترل شده عكس العمل مشابهي را با شرايطي كه بقاياي ماش اضافه ميشوند از خود نشان دهند. در هر حال با مقايسه نمونه خاكهاي تهيه شده از مزرعه در مراحل مختلف فصل، مشخص شد كه در خاكهاي  ا سيستم آلي، سرعت تجزيه بقاياي گياهان پوششي از پيوستگي بيشتري برخوردار هستند. اين امر احتمالاً بدليل فراواني و تنوع بيشتر اجتماع ميكروبي خاكهاي با مديريت آلي ميباشد (Lundquist و همكاران، ١٩٩٩) . همچنين Bossio و همكاران، ١٩٩٨ اختلافات تنوع ميكروبي (با استفاده از پروفيلهاي اسيدهاي چرپ فسفوليپيدي) بين كرتهاي با مديريت متداول و آلي در آزمايشات SAFS را اندازهگيري نمودند. همچنين Letourneau و Goldstein ،٢٠٠١ نشان دادند كه فراواني و ساختار اجتماع بندپايان در كاهش صدمات وارده به آنها در سيستمهاي مشابه كشت گوجهفرنگي اهميت دارد (جدول ٣) . با استفاده از «تجزيه تشخيص متعارف ٤٣٩ دريافتند٢٠٠١ ،Goldstein و Letourneau ،« كه اگرچه فراواني علفخوار تفاوت نداشت ولي فراواني دشمن طبيعي و غناي گونهاي تمام گروههاي عملكردي بندپايان (علفخوار، شكارگرها و پارازيتوئيدها) در مزارع با سيستم مديريت آلي بيشتر بود. در هرحال، مديريت آيش، محوطه مجاور اراضي و تاريخ نشاكاري مزرعه (و نه شدت مصرف حشرهكشها) بخش زيادي از تغييرپذيري الگوي فراواني آفات مهم و دشمنان طبيعي بين سيستمها را توضيح ميدهند. بنابراين احتمالاً رابطه نزديكي بين عواملي كه منجر به پيدايش خاكهاي بازدارنده بيماريها (فصل ٨)ميشوند با مديريت ساير آفات وجود دارد.

3-4- پروژه تحقيقات اكولوژيك دراز مدت ـ آمريكا

در پروژه مطالعات اكولوژيك درازمدت (LTER) ،سيستمهاي زراعي با يكديگر مقايسه شدند كه از نظر خاكورزي، منبع نيتروژن (N )، نوع و مقدار سموم شيميايي مصرفي براي حفظ گياه، و كنترل علفهاي هرز با هم تفاوت داشتند (Menalled و همكاران، ٢٠٠١ ).در سالهاي ١٩٩٣ و ١٩٩٩ ،تأثير اين سيستمها بر فراواني اجتماعات علفهاي هرز سطحي و بانك بذري ٤٤٠ اندازهگيري شد (Menalled و همكاران، ٢٠٠١؛ جدول ٤).

چون علفكش باعث كاهش تراكم گونههاي علف هرز حساس به علفكش شد لذا كل زيست توده علف هرز، تراكم گونهاي و تنوع آنها در سيستمهاي متداول و بدون خاكورزي در كمترين حد خود بود (جدول ٤) . با اين حال در عين اينكه تعداد بذور علفهاي هرز، در بانك بذر سيستمهاي متداول و بدون خاكورزي بطور معنيدار افزايش يافت، اين مقدار در سيستمهاي كم نهاده و آلي بطور معنيداري كاهش يافت (Menalled و همكاران، ٢٠٠١ ) . اجتماعات علف هرز مزارع گندم نيز به وضوح باعلفهاي هرز مزارع ذرت و سويا و در سيستمهاي كم نهاده و آلي متفاوت بود؛ در سيستمهاي متداول و بدون خاكورزي تأثير نوع گياه كشت شده مشاهده نشد. در نهايت Menalled و همكاران، ٢٠٠١ نتيجهگيري كردند كه اثر متقابل خاكورزي، مديريت نيتروژن و تغييرات بعدي ايجاد شده در خصوصيات خاك شامل ساختمان خاك، فعاليت ميكروارگانيسمها و ريز ـ درشت جانورگان خاك بر توسعه بانك بذر علف هرز تأثير گذار هستند. اين نتايج » در سيستمهاي زراعي ٤٤١ همخواني خوبي با نظريه در حال توسعه «خاكهاي بازدارنده علف هرز پايدار دارد؛ يعني جايي كه راهكارهاي مديريتي به نحوي سازمان يافته اند تا جمعيتهاي ميكروبي خاك را رشد داده و در نتيجه تجزيه بذر علفهاي هرز افزايش و از رشد آنها ممانعت به عمل آيد (٢٠٠٢ ،همكاران و Quimby ؛١٩٩٦ ،Kremer و Kennedy).

3-4-آزمايش DOK ـ سوئيس

به منظور مقايسه سيستمهاي زراعي زيست پويا، آلي و سنتي (DOK) آزمايش مزرعهاي بـلنـد مـدتي از سال ١٩٧٨ در «ترويل » سوئيس انجام شد (bach Flie و Mader ،١٩٩٧) . در سيستم متداول، مواد شيميايي مناسب براي مبارزه با آفات و بيماريهاي گياهي و نيز كودهاي شيميايي حاوي نيتروژن، فسفر و پتاسيم، با و بدون كود دامي مصرف شدند. در سيستم متداول با و شكل پيشاب آن استفاده ميشد. در سيستم آلي، مصرف كوددهي، از كود دامي انباشت شده كود دامي پوسيده شده و پيشاب آن نيز هوا دهي ميشد، در صورتيكه در سيستم زيست پويا، كود دامي و پيشاب آن، كمپوست شدند. كرتهاي مورد مقايسه در اين مطالعه موردي هر يك معادل ٤/١ راس دام در هكتار، كود دامي دريافت كردند. bach File و همكاران، ٢٠٠٠ نشان دادند كه تا سال ١٩٩٧ ،كربن آلي خاك و كربن زيست توده ميكروبي در كرتهاي سيستم زيست پويا بطور معنيداري بيشتر از كرتهايي بود كه كود شيميايي دريافت نكرده بودند (شكل ٢ ) . تنوع عملكردي اجتماع ميكروبي كه در بهار اندازهگيري شد، بطور معنيداري در سيستم زيست پويا بيشتر از سيستم آلي بود؛ در هر دو سيستم مذكور نيز بطـور معنـيداري بيشتـر از سيستم متداول بـود (bach File و Mader ،١٩٩٧) .اين يافتهها در تضاد با نتايج مطالعه انجام شده در آمريكاست كه در آن Boggs-CarPenter و همكاران، ٢٠٠٠a دريافتند خاكهاي با مديريت زيست پويا و آلي جمعيتهاي ميكروبي مشابهي دارند؛ و استفاده از در مديريت خاك، نتوانست سبب افزايش زيست توده يا فعاليت فرآوردههاي زيست پويا ميكروبي خاك گردد. هرچند با بهرهگيري از روش «پروفيلهاي اسيدهاي چرب فسفوليپيدي» مشخص شد كه استفاده از اين فرآوردهها در حين كمپوست كردن كود دامي سبب بوجود آمدن پروفيلهاي اجتماعات ميكروبي متفاوتي در كمپوست نهايي شد (Boggs-Carpenter و همكاران، ٢٠٠٠b ) . بنابراين در آزمايش DOK ،مديريت متفاوت كود دامي مهمترين عامل افزايش فعاليت و تنوع ميكروبي در كرتهاي زيست پويا است. همچنين bach File و همكاران، ٢٠٠٠ نشان دادند كه در كرتهاي سيستم زيست پويا قسمت عمدهاي از كاه و كلش اضافه شده به خاك در مقايسه كرتهاي سيستم متداول معدني شد، در حالي كه در سيستم متداول قسمت عمدهاي از كربن كاه و كلش در زيست توده ميكروبي تجمع يافته بود. جوامع ميكروبي با تنوع بيشتر، براي گذران به انرژي كمتري به ازاء هر واحد زيست توده نياز دارند. اين امر ممكن است به همراه ميكروبي افزايش باز يافت مواد آلي باشد ولي مقدار بيشتري از كربن در سيستم خاك حفظ شده و مقدار كمتري به شكل CO2 آزاد ميگردد (Mader و همكاران، ٢٠٠٢) . فعاليتهاي آنزيمي (پروتئاز، دهيدروژناز) در سيستمهاي زيست پويا و آلي بطور قابل ملاحظهاي بيشتر از سيستم متداول بود: فعاليت فسفاتاز اسيدي نيز در سيستمهاي زيست پويا و آلي بيشتر از سيستمهاي متداول بود كه منجر به معدني شدن بيشتر فسفر گرديد (Oberson و همكاران، ١٩٩٦).

Mader و همكاران، ٢٠٠٠ دريافتند كه در مقايسه با كرتهائي كه در آزمايش DOK به صورت متداول مديريت شده بودند، در كرتهاي مربوط به سيستمهاي زيست پويا و آلي، طول ريشه هاي گياهان كلونيزه شده توسط قارچهاي ميكوريز آربسكولار (AM) ٣٠ تا ٦٠ درصد بيشتر  بود. با اين حال، بيشترين مقدار كلونيزاسيون، در كرتهاي شاهد كود نخورده مشاهده شد. تقريباً٥٠ %از اختلاف مشاهده شده در كلونيزاسيون ريشه توسط AM را ميتوان به خصوصيات شيميايي خاكها، مخصوصاً فسفر محلول نسبت داد. استفاده از خاك فسفات نسبتاً كم محلول در مزارع آلي در استراليا هيچ كاهشي در سطح آلودگي ريشه به AM نشان نداده است (Ryan و همكاران، ١٩٩٤ ) .به اعتقاد Mader و همكاران، (٢) عواملي مانند قارچكشها و علفكشها، آلودگي ميكوريزي را بطور مستقيم و از طريق كاهش تعداد اسپورهاي زنده و رشد هيفها و بطور غير مستقيم از طريق حذف علفهاي هرز ميزبان اين قارچها، كاهش ميدهند

3-5-آزمايش سيستمهاي زراعي Roseworthy - استراليا

به منظور ارزيابي پايداري چهار سيستم زراعي ديم گسترده كشت، در سال ١٩٨٩ آزمايشي در يك اقليم مديترانهاي (با بارندگي ساليانه ٤٤٠ ميليمتر) و در يك خاك لومرسيشني در دانشگاه آدلايد، استراليا اجرا شد (Penford ،١٩٩٧ .(تيمار سيستم متداول شامل حداقل ، مصرف گچ، كودها و آفتكشهاي شيميايي بود. اين تيمار با سه ٤٤٦ خاكورزي، كشت مستقيم تيمار به شرح زير مقايسه شد: » و يا كود دامي كمپوست شده، كود سبز و مالچ ٤٤٧ I (تناوب آلي كه در آن از «نئومين استفاده شده و كنترل آفات به روش سنتي و مكانيكي انجام شد.
II (تناوب زيست پويا كه در آن از نئومين و يا كود دامي كمپوست شده؛ استفاده شد فراوردههاي زيست پويا به خاك اضافه شد و كنترل آفات نيز با روش سنتي و مكانيكي انجام شد. III (تناوب تلفيقي كه در آن از حداقل خاكورزي، كشت مستقيم، گچ، لجن شهري
و آفتكشهاي شيميايي استفاده گرديد.

پس از سه و يا هفت سال از شروع آزمايش، از نظر كربن آلي خاك، هيچ اختلاف معنيداري بين سيستمها وجود نداشت (Penfold و همكاران، ١٩٩٥ .(همچنين هيچگونه اختلافي از نظر زيست توده ميكروبي، فعاليت ميكروبي، جمعيت كرمهاي خاكي يا آلودگي ريشههاي گندم به ميكوريزها آربسكولار (AM (مشاهده نشد. با اين وجود در سال ١٩٩٦ ،آلودگي AM ريشههاي يونجه Medicago( (truncatulata در سيستمهاي جايگزين، بيشتر از سيستمهاي متداول بود (جدول ٥ .(اين يافتهها نشان ميدهد كه در كشت ديم اقليم مديترانهاي، ايجاد هرگونه تغيير در مديريت خاك ميتواند حاصلخيزي بيولوژيك را با سرعت كمتري نسبت به اقاليم معتدل تغيير دهد. همچنين تحت شرايط خشكتر ممكن ٤٤٩ است پايداري سيستمهاي زراعي زيست پويا يا آلي اروپا بدلايل زير محدود شود:
I) پائين بودن ذاتي سطح بيولوژيك و ميزان عناصر غذايي. II) فاصله داشتن يا عدم دسترسي به منابع ماده آلي. III) اثرات مخرب خاكورزي با هدف كنترل علف هرز بر خاكهاي آسيبپذير.IV)محدوديتهاي اقليمي. اگرچه مثالهاي زيادي در مورد موفقيت سيستمهاي زيست پويا و آلي در اين اقليم وجود دارد ولي عموماً سيستمهاي پايدار در اين شرايط ممكن است نياز به راهكار تلفيقي داشته باشند كه تركيبي از بهترينهاي سيستمهاي متداول و ساير سيستمهاي زراعي را استفاده نمايند (Rovira ،١٩٩٥) . بدون در نظر گرفتن جوانب احتياط، ترويج اصول و زير ساختهاي يك سيستم زراعي به يك اقليم متفاوت، ميتواند نتايج زيانباري را بدنبال داشته باشد (Twomlow و همكاران، ١٩٩٩) لذا سازگاري منطقهاي الزامي است.

3-6-جنگل _ زراعی _ هند

در ســال ١٩٨٣ ،يــك مزرعــه آزمايشــي در خصــوص جنگــل ـ زراعــي در اقلــيم نيمه حارهاي ـ نيمه خشك در دانشگاه سـي سـي اس هاريانـا در هنـد ايجـاد شـد . درختـان ٤٥١ (sissoo Dalbergia) با چهار فاصله شامل بدون درخت، ده متر در ده متر، ده متر در شيشام پنج متر و پنج متر در پنج متر كشت شدند. از سال ١٩٩٢ در فضاي بين درختـان، تنـاوب يكسـاله گندم (aestivum Triticum) و لوبيـا چشـم بلبلـي (sinensis Vigna (اجـرا شـد (Chander و همكاران، ١٩٩٨) .Chander و همكاران (١٩٩٨) گزارش كردند كه تا سـال ١٩٩٥ ، مقـادير كـربن خـاك و فعاليـت آنزيمـي خـاك در لي، نيتروژن كل، كربن زيست توده ميكروبي، تنفس پايـه تيمارهاي تركيب درخت ـ گياه زراعي بطور قابل ملاحظه اي بيشتر از تيمارهاي بدون درخت بـود (جدول ٦) . همچنين ملاحظه شد كه با كاهش فاصله درختان، مقدار ماده آلي خاك، كربن زيسـت توده ميكروبي و فعاليت آنزيمهاي خاك افـزايش يافـت (جـدول ٦ ) . بـا ايـن حـال Chander و همكاران (١٩٩٨) دريافتند كه عملكرد محصول بعدي با افزايش فاصله درختان بـه ترتيـب ١٧-١٦ درصد، ٢٧-٢٣ درصد و ٦٦-٤٢ در مقايسه با تيمارهاي بدون درخت كاهش مييابد. ايـن امـر بـر اين نكته تأكيد دارد كه در سيستمهاي جنگل ـ زراعي كه به لحاظ كشاورزي نيز موفق ميباشـند بايستي رقابت بين درختان و گياهان زراعي براي نور، آب و عناصر غذايي اضـافه شـده بـه خـاك را متوازن نمود. سيستمهاي جنگل ـ زراعي ممكن است نسبت به سيستم هاي زراعـي قابـل مقايسـه، در چرخه مواد آلي، كاهش تلفات فرسايش، افزايش تنوع گياهي و جانوري و تثبيت كربن اتمسـفري نقش بيشتري ايفا نمايند (Sanchez و همكاران، ١٩٩٧) تأثير مثبت سيستمهـاي جنگـل ـ زراعـي بر حاصلخيزي بيولوژيك خاك به نقش مفيد درختان و افزايش مواد آلي به خاك از طريق برگها و ريشه ها نسبت داده ميشود. البته گونههاي مختلف درختي بسته به مقدار و كيفيت بقايـاي گيـاهي اضافه شده تفاوت قابل ملاحظهاي دارند (Kaur و همكاران، ٢٠٠٠)

4- نتیجه گیری

اين فصل به اين نكته اشاره داشت كه تأثير سيستمهاي زراعي برحاصلخيزي بيولوژيك خاك » آن سيسـتم دارد : بـدين معنـي كـه خـاك را بـراي بستگي به گستردگي يا ميزان «زراعت ميكروبـي بهرهگيري از جوامع ميكروبي موجود در آن مديريت ميكنند. از ديدگاه حاصـلخيزي بيولوژيـك خـاك، پايدارترين سيستم زراعي، سيستمي است كه در آن از تركيبي از عمليات مديريتي سازگار يافته با منطقـه استفاده ميشود؛ تا ميزان مواد آلي خاك حفظ يا افزايش يابد، شرايط خاك بـراي دسـتيابي بـه جوامـع ميكروبي با حداكثر كارائي مفيد افزايش و تأثير ميكروارگانيسمهاي مضـر بـه حـداقل برسـد . در نتيجـه صرفنظر از نام آن، هر سيستم زراعي پايدار بايد داراي اصول، توصيه ها يا الزاماتي باشد كه سبب توسـعه عمليات و راهكارهاي مديريت خاك مذكور شده و پذيرش عمومي آن را ممكن سازد.

منبع :

وزارت جهاد کشاورزی سازمان تحقیقات ، آموزش و ترویج کشاورزی مرکز اطلاعات و مدارک علمی

جهت خرید انواع خاک مناسب برای بستر های کشاورزی و نیز خاک های مناسب گیاهان زینتی به صورت بسته بندی به بستر عرضه خاک و مشتقات وارد شوید . بستر خاک و مشتقات

جهت تماشای ویدئوی آموزشی رایگان وارد بستر مرکز آموزش شوید . بستر مرکز آموزش ویدئویی