شپش آرد چیست و آن را معرفی کنید؟

Question

شپش آرد چیست و آن را معرفی کنید؟
  شپش آرد بیشتر در چه بستر هایی تکثیرمیشود و زیست این آفت چگونه است

مصطفی قدیری · Answer

مرفولوژی:

مشخصات T.confusum :

حشره کامل سوسک کوچکی است برنگ قهوه ای قرمز تا قهوه ای تیره بطول 4 تا 4.5 میلی متر و به عرض 1.5 میلیمتر .

سرحشره کم عرض تر از صفحه پشتی سینه و تقریبأ به عرض دو سوم آن می باشد .

روی آن نقطه های ریز بسیاری دیده میشود.

شکل عمومی:

سر مسطح و عریض تر و در جلو

قطعه زیر پیشانی قطعات دهان و قاعده شاخک ها را عرضا می پوشاند

روی حاشیه داخل چشمها نیز شیار نسبتأ عمیقی بجا می گذارد.

این شیار هلالی می باشد و تا یک دوم سطح چشم را فرا می گیرد .

عرض قطعه زیر پیشانی در ناحیه چشمها عریض تر از سر است و لبه آن بطور محسوسی از چشمها تجاوز می کند.

شاخکها 11 مفصلی بوده و از قسمت قاعده به بالا به تدریج بزرگ می شود .

طول مفصل آخری از مفاصل 9 و 10 بزرگ تر ولی از مجموع طول دو بند 9 و10 کمتر می باشد.

صفحه پشت سینه تقریبأ به شکل مربع است و عرض آن در قسمت بالا زیاد تر از قسمت پائین می باشد .

روی آن از نقاط مدور فرو رفته نامنظم کوچک پوشیده شده است.

بالپوشها در قسمت پایین تقریبأ نیم دایره بوده و دارای خطوط موازی و برجسته بوده که این خطوط در کناره های خارجی نمایان تر است.

در فواصل خطوط بالپوشها نقاط ریز زیادی دیده می شود این حشره دارای بالهای زیری نیز می باشد .

ولی مانند اکثر حشرات این خانواده قادر به پرواز نیست.

پاها به رنگ بدن ، پنجه های جلو و وسطی هر یک 5  مفصلی و پنجه های پاهای عقبی 4 مفصل است.

مفصل آخر از سایرین بزرگ تر و به یک ناخن دو شاخه ختم می شود .

سیرچه تقریبأ بشکل نیم دایره است.

مشخصات Tribolium castaneum :
طول این حشره بین 3.5 تا حداکثر 4 میلی متر است.

شباهت زیادی به گونه قبل دارد.

مهمترین اختلاف مرفولوژیکی آنها:
1 – شاخک ها :

شاخک T.Confusum از جهت قاعده به طرف بالا به تدریج بزرگ شده بطوری که طول مفصل آخری از طول مفصل دهم و سایر مفاصل بیشتر می باشد .

مفصل دهم نسبت به مفصل نهم و سایر مفاصل همین وضع را دارد .

در T.Castaneum سه مفصل آخری دارای رشد زیادتری نسبت به سایر مفاصل بوده و تقریبأ به یک اندازه اند ولی طول هریک از آنها
بزرگتر از طول هریک از 8 مفصل بقیه است .
2 – قطعه زیر پیشانی در T.confusum رشد زیاد تری از دو طرف داشته و از حدود چشمها تجاوز می کند.

روی حاشیه داخلی چشم ها شیار نسبتأ عمیقی بجا می گذارد که این شیار هلالی شکل تا یک دوم سطح چشمها را فرا می گیرد .

به این ترتیب عرض این قطعه در ناحیه چشمها عریض تر از عرض سر حشره است .

در T.castaneum این قطعه رشد کمتری داشته و از حدود چشمها تجاوز نمی کند .

از این رو عرض آن از عرض سر حشره بیشتر نیست.
3 – چشمها : فاصله بین دو چشم در T.confusum بیش از 2.5 تا 3 برابر طول آن است.

در صورتیکه در T.Castaneum این فاصله کمتر از 2 برابر طول چشمها است .

4 – سینه :

صفحه پشت سینه در TConfusum.  تقریباً بشکل مربع است .

عریض ترین قسمت آن در نیمه بالائی صفحه پشت سینه است.

در صورتی که عریض ترین قسمت در صفحه پشت سینه T.castaneum در وسط آن و یا در نیمه پایین است.
5 – این دو شیشک هر دو دارای بالهای زیری بوده ولی فقط t.Castaneum  دارای قدرت پرواز است و این پرواز در فواصل کوتاه است.

مشخصات تخم و لارو

تخم هر دو آفت به صورت بیضی کشیده بطول 0.5 تا 0.7 میلی متر است.

رنگ تخمها در ابتدا سفید شفاف و چون سطح خارجی آن لزج است پس از قرار داده شدن در آرد مقداری آرد به آن می چسبد.

لاروها پس از خروج از تخم باریک و کشیده و دارای سه جفت پای سینه ای می باشند .

رنگ آنها در ابتدا سفید مایل به زرد و سپس به رنگ زرد صورتی در می آید.

رنگ سر و قطعات دهان و پشت سینه لاروها به رنگ قهوه ای روشن است.

بدن لارو بدون مو و فقط در کناره حلقه های بدن کرک دار است .

نهمین و آخرین حلقه بدن دارای یک جفت استطاله خار مانند است و به رنگ قهوه ای تیره می باشد.

لارو کامل دارای یک جفت شاخک چهار مفصلی است .

در روی مفصل انتهائی یک مو به طول همین مفصل وجود دارد.

لاروها پس از رشد کامل طولشان به 6 تا 7 میلی متر می رسد و در این موقع در روی سطح آرد آمده و به شفیره تبدیل می شوند.

حلقه های شکم شفیره از یک غلاف سخت زرد رنگ پوشیده شده است .

در قسمت پشت کرک های کوتاه و پراکنده روی آنها دیده می شود.

همچنین حلقه های شکم از کنار به دو برآمدگی نوک تیز که دارای 3 تا 4 کرک دراز است ختم می شود.

آخرین حلقه شکمی شفیره نیز دارای دو زایده می باشد که نوک تیز و قهوه ای رنگ است.
بیولوژی:

T.confusum زمستان را در مناطق سرد بصورت حشره کامل می گذراند .

ولی در مناطق معتدل و گرم هر دو گونه تمام سال را بدون وقفه تولید مثل می کنند .

منتهی دوره های نسلی در ماه های زمستان طولانی تر است.

عمر حشرات کامل طولانی و بطور متوسط یک سال است ولی ممکن است عمر آنها به 3 تا 4 سال هم برسد .

حشره ماده در دوره زندگی خود بطور متوسط 300 تا 400 عدد تخم و یا بیشتر می گذارد.

تخمها بطور انفرادی و روزانه به تعداد 2 تا 18 عدد در داخل آرد گذارده می شوند.
تخمها به ماده چسبناکی آغشته است و در نتیجه مقداری آرد به آنها می چسبد و بزرگتر جلوه می کند.

این تخمها اغلب به جدار ظروف و یا کیسه آرد چسبیده موجب انتقال و انتشار آفت می گردد.

تخمها بر حسب درجه حرارت و رطوبت محیط  3 تا 6 و طور متوسط 8 روز بعد تفریخ می شود .

بطور کلی دوره تکاملی تخم در T.cataneum  کوتاه تر از دوره تکاملی در T.confusum است و رابطه کامل با درجه حرارت دارد.

لاروهایی که از تخم خارج می شوند سفید رنگ اند و بلافاصله شروع به تغذیه می کنند.

دوره تکاملی لارو بر حسب درجه حرارت تغییر می کند و در حرارت 30 درجه 13 تا 14 روز و در حرارت های پایین تر تا 4 ماه ممکن است بطول انجامد .

لاروها خیلی فعال و متحرک بوده و در آرد راهرو هایی بوجود می آورند.

لاروها 6 تا حداکثر 12 بار تغییر جلد می دهند و سپس در آخر دوره زندگی خود به سطح توده آرد آمده به شفیره تبدیل می شوند.

دوره شفیرگی 6 تا 8 روز بوده سپس حشرات کامل خارج می شوند.

قدرت مقاومت حشرات کامل در مقابل شرایط نامساعد بسیار زیاد است .

بطوریکه حشرات کامل 25 تا 40 روز می توانند بدون غذا زندگی کنند.

حرارت و رطوبت در دوران های تکاملی این دوآفت اهمیت مخصوصی دارد.

این دو حشره در حرارت های پایین تر از 12 درجه قادر به جفت گیری نیستند و اگر قبلاً جفت گیری کرده باشند

در حرارت های کمتر از 15 درجه نمی توانند تخم ریزی کنند .

حرارت بالا مثلاً حرارت 35 درجه دوره های تکاملی را متوقف می کند .

اپتیمم درجه حرارت 28 تا 30 درجه است.

عامل رطوبت در تغییر زمان دوره های تکاملی شپشک های آرد اهمیتش کمتر از عامل حرارت می باشد.

البته قدرت فعالیت و تکثیر این آفت در آردهای کاملاً خشک خیلی پائین می آید.

تعداد نسل این دو آفت در سال نیز نسبت به حرارت محیط های مختلف تغییر می کند.

در آب و هوای معتدل و گرم تا 9 نسل می توانند بوجود آورند .

ولی در آب و هوای معتدل و سرد تعداد نسل کمتر است.

این دو آفت در آب و هوای کرج 3 تا 4 نسل در سال دارند .

با اینکه این دو شپشک از مهم ترین آفات آرد و مواد نشاسته ای محسوب می شوند .

با این حال از  : آرد، بلغور، سبوس و دانه های بادام زمینی ، کرچک ، کنجد، کتان ، کاکائو، بذور مختلف و میوه های خشک نیزتغذیه می کنند.
لاروهای  این دو حشره از دانه های سالم جو و گندم نمی توانند تغذیه کنند ولی از دانه های شکسته غلات و یا دانه هائی که قبلاً مورد تغذیه سایر آفات واقع گردیده اند

تغذیه می کنند.

خسارتی که این دو شپشه به آرد وارد می آورند خیلی زیاد است زیرا هر لارو روزانه معادل هم وزن خود آرد میخورد

و با فضولات و پوسته های خود آن را آلوده می کند

و از این جهت ارزش نانوایی آرد پایین می آید و در صورت آلودگی شدید و فراوانی فضولات ، آرد تلخ می شود و بوی نامطبوع از آن استشمام می شود.

مبارزه :

از آنجایی که حشره کامل و حالات دیگر تکاملی آن نسبت به سرما و گرما حساسیت دارند

در زمستان و در حرارت های زیر صفر می توان در و پنجره انبار آلوده را چند روز باز گذاشت و در روزهای بسیار گرم تابستان نیز همین عمل را می توان انجام
داد.

در منازل آرد های آلوده را می توان در تابستان زیر آفتاب پهن کرد و با الک کردن آنها تخمها و فضولات و لاروها را از داخل
آن خارج نمود .

در مبارزه شیمیایی ضد عفونی انبار قبل وبعد از انبار کردن مواد غذایی توصیه می شود.

(Tenebrionidae, Coleoptera)

Latheticus oryzae

مرفولوژی:

حشره کامل سوسک کوچکی به طول 2 تا 3 میلیمتر است.

رنگ بدن قرمز روشن و بندرت زرد رنگ است.

این حشره به ظاهر شبیه دو گونه قبلی است ولی بدن آن کشیده تر می باشد.

سر پهن و عمیقا در قفس سینه فرو رفته است.

شاخک ها کوتاه و 5 بند آخر آنها پهن تر و درشت تر است.

پیش قفس سینه عریض و در عقب کمی باریکتر شده است.

عرض بال پوش ها در قاعده با پهنای پیش قفس سینه برابر است و سطح آنها دارای شیارهای طولی منظم است.

طول اولین بند پنجه پاهای عقبی نسبت بطول هر یک از 2 بند بعدی اندکی بلند تر است و طول بند چهرم ان به تنهایی بلندتر از مجموع طول سه بند اول می باشد (
برعکس شپشه های آرد).
بیولوژی:

یکی از آفات درجه دوم غلات انباری مانند گندم، جو، ذرت، محصولات آردی است.

لارو آن به ندرت می تواند از دانه های سالم تغذیه کند.

این حشره اول گوشتخوار بوده و طی تکامل و سازگاری با شرایط محیطی به رژیم گیاهخواری روی آورده و از آفات انباری شده است.

نشو نمای آنها در شرایط مناسب سریع و چرخه زندگی آنها بسیار کوتاه است و در زمان 35 تا 40 روز یک نسل را کامل می کنند.

به منظور مشاهده سایر آفات آرد و کسب اطلاعات بیشتر کلیک نمایید .

به منظور مشاهده فیلم های آموزشی در رابطه با آفات و نحوه مبارزه با انها به مرکز آموزش ویدیویی شرکت تعاونی زنجیره تامین بهشت مراجعه نمایید .