ﺟﻤﻊ آوري، ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ واﺳﺘﻔﺎده ﺳﻨﺘﻲ و ﺑﻮﻣﻲ ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ در ﺟﻴﺮﻓﺖ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن را شرح دهید .

Question

ﺟﻤﻊ آوري، ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ واﺳﺘﻔﺎده ﺳﻨﺘﻲ و ﺑﻮﻣﻲ ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ در ﺟﻴﺮﻓﺖ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن را شرح دهید .ﺟﻤﻊ آوري، ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ واﺳﺘﻔﺎده ﺳﻨﺘﻲ و ﺑﻮﻣﻲ ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ در ﺟﻴﺮﻓﺖ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن را شرح دهید .

حسین برخورداری · Answer

ﺟﻤﻊ آوری، ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ واﺳﺘﻔﺎده ﺳﻨﺘﻲ و ﺑﻮﻣﻲ ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ در ﺟﻴﺮﻓﺖ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن را شرح دهید .

ﻣﻘﺪﻣﻪ: از دﻳﺮﺑﺎز ﺗﺎﻛﻨﻮن ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ ﺧﻮدرو ﻳﺎ ﻛﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻨﺒﻊ داروﻳﻲ ﻣﻬﻤﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻪ. اﻧﺪ ﮔﻴﺎهﺷﻨﺎﺳﻲ ﺳﻨﺘﻲ روشﻫﺎي ارزﺷﻤﻨﺪي را ﺑﺮاي ﻳﺎﻓﺘﻦ ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ ﺟﺪﻳﺪ و داروﻫﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ . ِ ﻫﺪف: ﻫﺪف از اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ ﻣﻬﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮔﺴﺘﺮده ﺑﻮﺳﻴﻠﻪي ﺳﺎﻛﻨﺎن ﻣﺤﻠﻲ، در درﻣﺎن ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎ در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺟﻴﺮﻓﺖ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ. روش ﺑﺮرﺳﻲ: در 13799 ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺟﻴﺮﻓﺖ ﺑﺎ وﺳﻌﺖ ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ا ﻣﺮﻛﺰ اﺳﺘﺎن ﻛﺮﻣﺎن واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ .در ﻳﻦ ﺑﺮرﺳﻲ و ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﮔﻴﺎﻫﺎن اﻳﻦ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻴﻤﺎﻳﺶﻫﺎي ﺻﺤﺮاﻳﻲ، اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮدﻣﻲ و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﺳﻨﺎدي، ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ . اﺳﺖ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ ﭘﺲ از ﺟﻤﻊ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ آوري و ﺷﺪﻧﺪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪي ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻧﺎم ﻋﻠﻤﻲ، ﻧﺎم زﻳﺴﺘﻲ، ﻣﺤﻠﻲ، ﺷﻜﻞ ﺧﺎﺻﻴﺖ درﻣﺎﻧﻲ، اﻧﺪام ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده و . ﻣﺼﺮف راﻳﺞ ﺗﺪوﻳﻦ ﺷﺪ ﻧﺤﻮه ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ 147 ﻧﺘﺎﻳﺞ: درﻣﺠﻤﻮع، د 132 ﮔﻴﺎه داروﻳﻲ ﺑﻪ ﺟﻨﺲ 48 ر ﺧﺎﻧﻮاده در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن اﻳﻦ ﺗﺸﺨﻴﺺ داده ﺷﺪﻧﺪ ﺑﻪ ﻛﻪ از آﻧﻬﺎ ﻋﻨﻮان ﺑﻴﻤﺎري درﻣﺎن آرام ﻫﺎي ﮔﻮارﺷﻲ، ﺑﺨﺶ، اﻟﺘﻴﺎمدﻫﻨﺪهي ﻣﻘﻮي زﺧﻢ، ﻣﻌﺪه، اﻧﻮاع ﻣﺴﻜﻦ دردﻫﺎ و اﻟﺘﻬﺎبﻫﺎ و ﻣﻮارد دﻳﮕﺮ در ﻃﺐ ﺳﻨﺘﻲ ﻣﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺎ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي دﻗﻴﻖ، ﻣﻲﺗﻮان آﻧﻬﺎ را ﻣﻮرد ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻗﺮار داد . ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي: ﻓﺮاواﻧﻲ و اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺴﺘﺮده ازﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ، ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻮﺟﺐ آﻣﺪن زﻣﻴﻨﻪاي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺑﺮاي اﺛﺮات درﻣﺎﻧﻲ ﺟﺪﻳﺪ ﮔﻴﺎﻫﺎن ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ داﺧﻠﻲ، ﺗﻮﺳﻌﻪي ﻃﺮحﻫﺎي اﺷﺘﻐﺎلزاﻳﻲ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻛﺸﺖ و ﺗﻮﺳﻌﻪي ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ ﺳﺎزﮔﺎر ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ اﻛﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﻲ ﻣﻨﻄﻘﻪ، ﺗﻮاﻧﺪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺑﻬﺮهوري را و در ﭘﻲ داﺷﺘﻪ راهﻛﺎري ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ اﻳﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺎﺷﺪ.

اﮔﺮ ﻣﺮوري ﺑﺮ ﻣﺘﻮن دﻳﻨﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ، درﻣﻲﻳﺎﺑﻴﻢ ﻛﻪ ً رﻫﺒﺮان دﻳﻨﻲ و ﻛﺘﺐ آﺳﻤﺎﻧﻲ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﻫﻤﮕﻲ ﺑﻪ ﺗﻌﺪادي از ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ در ﻣﺪاوا و ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﺑﻌﻀﻲ از ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎ اﺷﺎره ﻧﻤﻮده و ﻣﺼﺮف آﻧﻬﺎ را ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻛﺮده. اﻧﺪ در ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺗﻌﺪادي از ﮔﻴﺎﻫﺎن اﺷﺎره ﺷﺪه ﻛﻪ اﻣﺮوزه ﻧﻘﺶ داروﻳﻲ ﺑﻮدن آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﻫﻤﮕﺎن روﺷﻦ و ﻣﺒﺮﻫﻦ ﮔﻴﺎﻫﺎﻧﻲ اﺳﺖ . ﻫﻤﭽﻮن زﻳﺘﻮن، اﻧﺎر، ﺧﺮﻣﺎ، اﻧﮕﻮر، ﻋﺪس، ﭘﻴﺎز، ﻣﺎن ﻣﺤﺼﻮل ) ﻳﻚ ﮔﻴﺎه و داروﻳﻲ ( ﻏﻴﺮه از .[1] ﺷﻨﺎﺧﺘﻪﺗﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲروﻧﺪ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي و اﻓﺰاﻳﺶ آﮔﺎﻫﻲ ﺑﺸﺮ از ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن زﻳﺴﺘﻲ ﮔﻴﺎﻫﺎن، اﺳﺘﻔﺎده ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﻧﻮﻳﻨﻲ ﺑﻪ ﻫﺎي ﺳﻨﺘﻲ آﻧﻬﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ .اﻣﺮوزه داروﻫﺎي ﻓﺮآوري ﺷﺪه از ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻮآوريﻫﺎي زﻳﺴﺘﻲ در ﻋﺮﺻﻪ ﭘﺰﺷﻜﻲ، ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ارزش ﺑﺎ ﺑﺮاي داروﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ . ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻳﻜﻲ از ﻋﻠﻞ ﻣﻬﻢ اﻳﻦ ﻋﻮارض ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ، ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻛﻤﺘﺮ داروﻫﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ داروﻫﺎي . اﺳﺖ روﻳﻜ ﻟﺬا ﺮد ﻣﺮدم ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از داروﻫﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻫﻤﻴﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﺳﺒﺐ ﻫﺠﻮم ﺳﻮدﺟﻮﻳﺎن ﺑﻪ ﺑﺴﻴﺎري از روﻳﺸﮕﺎهﻫﺎ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻋﺮﺻﻪﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺷﺪه .[2]اﺳﺖ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺸﺮ از ﻣﻮاد و دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ و دورﺷﺪن اﻧﺴﺎن از ﻃﺒﻴﻌﺖ و ﮔﻴﺎﻫﺎن، ﺛﺒﺖ ﻋﻠﻢ ﺑﻮﻣﻲ و داﻧﺴﺘﻪ ﻫﺎي ﺳﻨﺘﻲ ﺑﻴﺶ از ﭘﻴﺶ ﺿﺮوري ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ اﻃﻼﻋﺎت رﺳﺪ . ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ در ﻃﻮل ﺳﺎﻟﻴﺎن ﻣﺘﻤﺎدي ﻧﺴﻠﻲ از ﺑﻪ ﻧﺴﻞ دﻳﮕﺮ ﻣﻨﺘﻘﻞ اﺳﺖ، ﺷﺪه اﻣﺎ اﻧﺘﻘﺎل اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت از اﻓﺮاد ﻣﺴﻦ ﺑﻪ اﻓﺮاد ﺟﻮان ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ آﻧﻬﺎ دﺳﺘﺨﻮش را ﺷﺪﻳﺪي ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻗﺮار .ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي [3] دﻫﺪ ﺑﺮاي از اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ، ﺛﺒﺖ داﻧﺴﺘﻪﻫﺎي اﻳﻦ اﻓﺮاد، .[4] ﺿﺮوري اﺳﺖ اﺳﺘﻔﺎده از ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ ﺑﺮاي درﻣﺎن ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎ ﺑﻪ ﻗﺮن ﻫﺎ ﭘﻴﺶ ﺑﺎز ﻣﻲ و ﮔﺮدد در ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ و در ﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ راه اﺻﻠﻲ درﻣﺎن ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲ .[5]رود در ﺳﺎلﻫﺎي اﺧﻴﺮ، ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﺗﻨﻮﺑﻮﺗﺎﻧﻲ ﻧﻘﺶ ﺷﺎﻳﺎﻧﻲ در ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ و ﮔﻴﺎه درﻣﺎﻧﻲ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. در ﺑﻌﻀﻲ از ﻛﺸﻮرﻫﺎ، ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﺗﻨﻮﺑﻮﺗﺎﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮاي ﻛﺸﻒ داروﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ .[6] و ﺑﻬﺒﻮد و ﺗﻮﺳﻌﻪ داروﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ، اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ
ﻛﺸﻮر اﻳﺮان داراي ﭘﻴﺸﻴﻨﻪاي ﻃﻮﻻﻧﻲ در زﻣﻴﻨﻪي ﻃﺐ ﺳﻨﺘﻲ و اﺳﺘﻔﺎده از ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ در ﺑﻴﻤﺎري درﻣﺎن ﻫﺎ . اﺳﺖ ﻏﻨﻲ ﺑﻮدن ﻓﻠﻮر ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻛﺸﻮر اﻳﺮان و داﻧﺶ ﺑﺎﻻي اﻳﺮاﻧﻴﺎن در اﺳﺘﻔﺎده از ﮔﻴﺎﻫﺎن وﺟﻮد داروﻳﻲ، ﻣﺮاﻛﺰ ﻋﻠﻤﻲ ﻣﻌﺘﺒﺮ در ﺷﻬﺮﻫﺎﻳﻲ ﻣﺜﻞ اﺻﻔﻬﺎن، ﺷﻴﺮاز، ري و وﺟﻮد ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻋﻠﻤﻲ ﻣﻌﺘﺒﺮ از ﻗﺒﻴﻞ ﻛﺘﺎب ﻗﺎﻧﻮن اﺑﻦﺳﻴﻨﺎ و ﻧﻴﺰ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺷﻬﻴﺮي ﭼﻮن اﺑﻮﻋﻠﻲﺳﻴﻨﺎ و رازي ﻛﻪ ﻃﺒﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ را در ﻣﺮدﻣﺎن ﺑﻴﻦ اﻳﺮان رواج دادﻧﺪ و ﻧﻴﺰ ﻋﻼﻗﻪي ﺗﻮأم اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﺑﻪ ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ، ﺿﺮورت ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻠﻢ را ﻣﻲ دو ﭼﻨﺪان .[7]ﻛﻨﺪ اﺳﺘﺎن ﻛﺮﻣﺎن ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻨﻮع و آب ﻫﻮاﻳﻲ زﻳﺎد، داراي ﭘﻮﺷﺶﻫﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ اﺳﺘﺎن اﺳﺖ، اﻳﻦ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ 285 ﺑﻴﺶ از ﮔﻴﺎه داروﻳﻲ رﺗﺒﻪ ﺑﺎﻻﻳﻲ از را ﻟﺤﺎظ ﺗﻨﻮع ﮔﻴﺎﻫﺎن ﺳﻄﺢ داروﻳﻲ در [8] ﻛﺸﻮر دارد .در ﭼﻨﺪ ﺳﺎل اﺧﻴﺮ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﻲ در زﻣﻴﻨﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ، ﻣﻌﺮﻓﻲ و ﻧﺤﻮه ﻣﺼﺮف ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻧﺠﺎم داده اﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ اﺷﺎره ﻣﻲ ﺷﻮد :در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ اﺳﺘﺎن ﻛﺮﻣﺎن 285 ﺗﻌﺪاد 200 ﮔﻮﻧﻪ ﮔﻴﺎﻫﻲ داروﻳﻲ از ﺗﻴ71 ﺟﻨﺲ و ﺮه ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮاده ﻫﺎي Lamiaceae ،Apiaceae ﻣﻲ Asteraceae و ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ اﻧﺪام ﻣﺼﺮﻓﻲ ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﺮگ ﮔﻞ ﻫﺎ، ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎ و ﻫﺎي ﮔﻠﺪارا .[8]ﺳﺖ 79 در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﺗﻨﻮﺑﻮﺗﺎﻧﻲ ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺳﻴﺮﺟﺎن، ﮔﻮﻧﻪ ﮔﻴﺎﻫﻲ داروﻳﻲ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪﻧﺪ و ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎرﺑﺮد ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ در اﻳﻦ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن در زﻣﻴﻨﻪ درﻣﺎن دﺳﺘﮕﺎه ﮔﻮارش ﻣﻲﺑ [9]ﺎﺷﺪ .در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ و ﻣﺼﺎرف ﺳﻨﺘﻲ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن 95 ﺑﺎﻓﺖ، 75 ﮔﻮﻧﻪ ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺷ 30 ﺟﻨﺲ و ﺧﺎﻧﻮاده ﻨ ﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺘﻌﻠ ﻫﺎ Lamiaceae ﻖ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮاده و ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻮرد ﻣﺼﺮف ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ در درﻣﺎن ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻫﺎي دﺳﺘﮕﺎه ﮔﻮارش ﺑﻴﻤﺎري و [10] ﻫﺎي ﺗﻨﻔﺴﻲ ﮔﺰارش ﺷﺪ .در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ 65 اﺗﻨﻮﺑﻮﺗﺎﻧﻲ ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻛﻮه ﺟﻮﭘﺎر اﺳﺘﺎن ﻛﺮﻣﺎن، ﮔﻮﻧﻪ ﮔﻴﺎﻫﻲ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ آﻧﻬﺎ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﻲ Lamiaceae ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ اﻧﺪام ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ، اﻧﺪام ﻫﺎي ﻫﻮاﻳﻲ و ﻛﺎرﺑﺮد ﻋﻤﺪه ﮔﻴﺎﻫﺎن ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻫﺎ اﺳﺖ و اﺧﺘﻼﻻت ﺗﻨﻔﺴﻲ و ﮔﻮارﺷﻲ ﮔﺰارش ﺷﺪه در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻣﻴﻤﻨﺪ ﺗﻌﺪاد ﮔﻮﻧﻪ داروﻳﻲ 90 ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ 42 ﺟﻨﺲ و ﺧﺎﻧﻮاده ﮔﺰارش ﺷﺪ ﻛﻪ Lamiaceae ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮاده Rosaceae و ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ اﻧﺪام ﻣﺼﺮﻓﻲ در اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ .[12] ﺑﺮگ، ﺑﺬر، ﻣﻴﻮه و رﻳﺸﻪ ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ در ﺑﺮرﺳﻲ اﺗﻨﻮﻓﺎرﻣﺎﻛﻮﻟﻮژي ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ ﺟﻠﮕﻪ دﺷﺘﺴﺘﺎن 131 در اﺳﺘﺎن ﺑﻮﺷﻬﺮ 62 ﮔﻴﺎه داروﻳﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮاده ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪ ﻛﻪ راﻳﺞ ﺗﺮﻳﻦ اﺳﺘﻔﺎده داروﻳﻲ ﮔﻴﺎﻫﺎن در اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺮاي ﺑﻴﻤﺎرﻫﺎي ﮔﻮارﺷﻲ، ﺑﻴﻤﺎري ﻫﺎي زﻧﺎن و زاﻳﻤﺎن [13] ﭘﻮﺳﺘﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ .اﺗﻨﻮﺑﻮﺗﺎﻧﻲ ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺳﻴﺴﺘﺎن 30 ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﻛﻪ ﮔﻮﻧﻪ داروﻳﻲ داراي ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﺼﺮف را ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺮدم ﺳﻴﺴﺘﺎن دارﻧﺪ و ﻣﻬﻢ اﻟﺘﻴﺎم ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻮارد ﻣﺼﺮف ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺪر، ﻣﻘﻮي ﻣﻌﺪه، دﻫﻨﺪه زﺧﻢ ﻣﻲ .[14] ﻫﺎ و ﺿﺪ درد و ﺗﺐ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻋﻠﻲ رﻏﻢ ﺗﻨﻮع ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻي ﭘﻮﺷﺶ ﮔﻴﺎﻫﻲ در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺟﻴﺮﻓﺖ، ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﮔﻴﺎه ﺷﻨﺎﺳﻲ زﻳﺎدي در آن ﺻﻮرت ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ .ﻫﺮ ﭼﻨﺪ زﻣﻴﻨﻪ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻓﻠﻮرﻳﺴﺘﻴﻚ از ﺟﻤﻠﻪ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ [15] ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻓﻠﻮر ﺟﺒﺎلﺑﺎرز در اﻳﻦ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺻﻮرت و ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ دﻗﻴﻘﻲ ﻧﻴﺰ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﺎﻛﻨﻮن اﻣﺎ ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﻛﺎر ﭘﮋوﻫﺸﻲ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ اﻳﻦ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن اﻧﺠﺎم ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ و ﮔﺰارﺷﻲ ﻧﻴﺰ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ وﺟﻮد ﻧﺸﺪه اﺳﺖ . ﺗﻨﻮع ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻي اﻛﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ از ﻳﻚ ﺳﻮ و روﻳﻜﺮد ﮔﺴﺘﺮده ﻋﻤﻮم ﻣﺮدم ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ و ﻃﺐﺳﻨﺘﻲ از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ، ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه ﻟﺰوم ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﮔﺴﺘﺮده در زﻣﻴﻨﻪ ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻲ ﻟﺬا ﺑﺎﺷﺪ . در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺗﻼش ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و ﻣﻌﺮﻓﻲ ﮔﻴﺎﻫﺎن ﺑﻮﻣﻲ داروﻳﻲ و ﻣﻮارد اﺳﺘﻔﺎده آﻧﻬﺎ اﻃﻼﻋﺎت زﻣﻴﻨﻪ ﻣﻔﻴﺪي در اﻳﻦ از ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اراﺋﻪ ﺷﻮد. ﻣﻮاد و روشﻫﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﻨﻄ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻘﻪ ﻣﻮرد ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ 9127 ﺟﻴﺮﻓﺖ ﺑﺎ وﺳﻌﺘﻲ ﻣﻌﺎدل ﻣﺮﺑﻊ در ﺟﻨﻮب 58ˆ 31´ﺗﺎ 56ˆ45´ اﺳﺘﺎن ﻛﺮﻣﺎن در ﻣﺨﺘﺼﺎت ﻃﻮل 28ˆ 10´ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ و 29ˆ 20 ´ ﺗﺎ ﻋﺮض ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﻗﺮار
ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و از ﺷﻤﺎل ﺑﻪ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻛﺮﻣﺎن، از ﺷﻤﺎل ﻏﺮب و ا ﺟﻨﻮب ، ﻏﺮب ﺑﻪ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺑﺎﻓﺖ و راﺑﺮ ز ﺑﻪ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻛﻬﻨﻮج و از ﺷﺮق و ﺷﻤﺎل ﺷﺮﻗﻲ ﺑﻪ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺑﻢ ﻣﺤﺪود ﻣﻲﺷﻮد .ﺑﺮ اﺳﺎس آﺧﺮﻳﻦ ﺗﻘﺴﻴﻤﺎت ﻛﺸﻮري و ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺳﺮﺷﻤﺎري ﻋﻤﻮﻣﻲ 514داراي 1390 ﻧﻔﻮس و ﻣﺴﻜﻦ ﺳﺎل آﺑﺎدي ﺑﺎ ﺟﻤﻌﻴﺘﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ 265000 ﻫﺰار ﻧﻔﺮ ﻣﻲ 58 ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ درﺻﺪ از اﻳﻦ ﺟﻤﻌﻴﺖ 154000) ) در 42 ﻧﻔﺮ (ﺳﺎﻛﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮي و ( 111000 ﺻﺪ ﻧﻔﺮ ﺳﺎﻛﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ ﺑﺨﺶ ﭼﻬﺎر ﻣﺮﻛﺰي، ﺟﺒﺎل ﺑﺎرز، ﺳﺎردوﺋﻴﻪ اﺳﻤﺎﻋ و ﻴﻠﻲ و ﺳﻪ ﺷﻬﺮ ﺟﻴﺮﻓﺖ، ﺟﺒﺎل ﺑﺎرز و درب ﺑﻬﺸﺖ اﺳﺖ .ﺷﻬﺮ ﺟﻴﺮﻓﺖ ﻣﺮﻛﺰﻳﺖ اداري و ﺳﻴﺎﺳﻲ اﻳﻦ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن اﺳﺖ را دارا ؛ در و 250ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮي [17] ﻣﺮﻛﺰ اﺳﺘﺎن ﻗﺮار دارد ﺷﻜﻞ . 1 ﺷﻤﺎره ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻓﻀﺎﻳﻲ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺟﻴﺮﻓﺖ در ﻛﺸﻮر را در اﺳﺘﺎن ﻛﺮﻣﺎن و ﻛﺸﻮر اﻳﺮان ﻧﺸﺎن ﻣﻲ. دﻫﺪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺟﻴﺮﻓﺖ ﻫﺎي ﺑﻪ دﻟﻴﻞ وﺳﻌﺖ زﻳﺎد در ﺟﻠﮕﻪ ﻣﺮﻛﺰي و ﺟﻨﻮب و ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﺳﻮاﺣﻞ ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎرس و ﻋﻮاﻣﻞ دﻳﮕﺮ، داراي 50 آب و ﻫﻮاي ﮔﺮم اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﺑﻴﺶ از درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻲﮔﺮاد ﻣﻲرﺳﺪ و ﺑﺎ آب و ﻫﻮاي ﺑﻨﺪرﻋﺒﺎس ﺗﻔﺎوت ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﻧﺪارد .در ﻧﻮاﺣﻲ ﻛﻮﻫﺴﺘﺎﻧﻲ ﻫﻮا ﻣﻌﺘﺪل و ﺳﺮد ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ . ﻓﻮاﺻﻠﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮔﺮﻣﺴﻴﺮي و ﺳﺮدﺳﻴﺮي را از ﻫﻢ ﺟﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮﺗﺎه اﺳﺖ و ﻫﻤﻴﻦ اﻣﺮ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻨﻮع در ﻛﺸﺖ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﮔﺮﻣﺴﻴﺮي و ﺳﺮدﺳﻴﺮي ﺷ اﺳ .[18] ﺪه ﺖ از ﻟﺤﺎظ زونﺑﻨﺪي ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎي ﻫﺎي ﺑﺨﺶ ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻫﺎي ﺷﻤﺎﻟﻲ اﻳﻦ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن در ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻳﺮان - ﺑﺨﺶ ﺗﻮراﻧﻲ و ﻫﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ آن در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺻﺤﺮا -دارد 9] ﺳﻨﺪي ﻗﺮار .[ﺑﺮ اﺳﺎس اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه از ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﻮا ﺷﻨﺎﺳﻲ اﺳﺘﺎن ﻛﺮﻣﺎن، ارﺗﻔﺎع ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن 680 از ﺣﺪاﻗﻞ 3886 ﻣﺘﺮ در ﺷﻬﺮ ﺟﻴﺮﻓﺖ ﺑﻪ ﻣﺘﺮ در ارﺗﻔﺎﻋﺎت ﺳﺎردوﺋﻴﻪ ﻣﻲرﺳﺪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ، -30 ﺗﺮﻳﻦ دﻣﺎي ﺛﺒﺖ ﺷﺪه درﺟﻪ در ﺳﺎﻧﺘﻲ 50 ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺳﺮﺑﻴﮋن و ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ دﻣﺎي ﺛﺒﺖ ﺷﺪه درﺟﻪ + ﮔﺮاد در ﺟﻴﺮﻓﺖ اﺳﺖ .ﻃﻲ آﻣﺎر ﻳﻚ دوره ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻴﺰان 182 ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ در ﺳﻄﺢ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺑﻪ دﺷﺖ ﺟﻴﺮﻓﺖ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻣﻴﻠﻲ 350 ﻣﺘﺮ و ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻴﺰان ﻣﻴﻠﻲﻣﺘﺮ 400 ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺟﺒﺎلﺑ درب ﺎرز ﺷﻤﺎﻟﻲ، دارد.

روشﺑﺮرﺳﻲ روش ﺗﺤﻘﻴﻖ در اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺪﻳﻦ ﻛﻪ ﺻﻮرت اﺳﺖ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن را ﺑﻪ ﺳﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺟﺒﺎل ﺑﺎرز، ﺳﺎردوﺋﻴﻪ و اﺳﻤﺎﻋﻴﻠﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻧﻤﻮده ودر اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر آﺷﻨﺎﻳﻲ ﻫﺮ ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي، ﺑﺎ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ؛ ﺳﭙﺲ راهﻫﺎي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻧﻘﺎط ﻫﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻨﻄﻘﻪ، ﻋﻮارض ﻃﺒﻴﻌﻲ و وﺿﻌﻴﺖ ﭘﻮﺷﺶ ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖآﻧﮕﺎه از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن و ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺎﻳﺶﻫﺎي ﺻﺤﺮاﻳﻲ در 1393 زﻣﺴﺘﺎن 1394 و ﺑﻬﺎر ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﻤﻊآوري ﻛﻠﻴﻪ 1395و ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ ﺑﺎ روشﻫﺎي و اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ در ﺣﻴﻦ ﺟﻤﻊآوري اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ از ﻗﺒﻴﻞ آدرس دﻗﻴﻖ ﻣﺤﻞ ﺟﻤﻊآوري، ارﺗﻔﺎع ﻣﺤﻞ، ﺟﻬﺖ ﺷﻴﺐ و ﻳﺎدداﺷﺖﺑﺮداري … ﺷﺪ .در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﮔﻴﺎﻫﺎن ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدهي ﺑﻮﻣﻴﺎن ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺎ ﻫﺎي ﺟﻤﻊآوري ﺷﺪه، ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﺑﺮاي ﻧﺪاﺷﺖ، ﺟﻤﻊآوري دﻗﻴﻖﺗﺮ، از ﺑﻮﻣﻴﺎن ﻫﺮ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻛﻤﻚ ﮔﺮﻓﺘﻪ . ﺷﺪ در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﻪي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ در زﻣﻴﻨﻪي ﮔﻴﺎﻫﺎن ً داروﻳﻲ، ﻣﺼﺎﺣﺒﻪي ﺷﺨﺼﻲ ﺑﺎ ﮔﻴﺎهﺷﻨﺎﺳﺎن ﺳﻨﺘﻲ، ﺧﺼﻮﺻﺎ اﻓﺮاد ﻣﺴﻦ و ﻣﻄﻠﻊ ﻛﻪ در ﺷﻬﺮ و روﺳﺘﺎ داراي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ در زﻣﻴﻨﻪي ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ ﺑﻮدﻧﺪ، ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ، ﻛﺸﺎورزان و ﺑﺎﻏﺒﺎﻧﺎن ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ و ﻏﻴﺮه ﺑﺎ ﻫﺪف ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ داروﻳﻲ ﻫﺮ ﻣﻬﻢ و ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻧﺤﻮهي اﺳﺘﻔﺎدهي ﺳﻨﺘﻲ ﻣﺮدم
ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ .اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ از ﻗﺒﻴﻞ ﻧﺎم ﻣﺤﻠﻲ، ﻧﻮع ﻛﺎرﺑﺮد و ﻣﺼﺮف ﻣﺤﻠﻲ، ﻧﺤﻮه ﻣﺼﺮف و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮارد ﻣﻮرد ﻟﺰوم ﺑﺮاي ﻫﺮ ﮔﻴﺎه ﻛﺴﺐ ﺷ. ﺪ در ﭘﻲ آن ﮔﻴﺎﻫﺎن ﺑﻪ ﻫﺮﺑﺎرﻳﻮم ﺑﺨﺶ زﻳﺴﺖ ﺟﻴﺮﻓﺖ ﺷﻨﺎﺳﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪﻧﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﭘﺲ از ﺧﺸﻚ و ﭘﺮس و ﺷﺪن ﻫﺮﺑﺎرﻳﻮﻣﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻠﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺜﻞ ﻓﻠﻮر اﻳﺮاﻧﻴﻜﺎ ،[16] اﻳﺮان [17] ﻓﻠﻮر ﻓﻠﻮر ﺗﺮﻛﻴﻪ ، 18] [ ، [ﻛﺘﺎب 19] ﻓﻠﻮر ﻋﺮاق و ﮔﻴﺎه ﻫﺎي ﻣﻌﺘﺒﺮ [24-20]ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻋﻠﻤﻲ و ﻧﺎم. ﮔﺬاري ﺷﺪﻧﺪ ﻧﺼﺐ ﺳﭙﺲ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ در ﺑﺮﮔﻪﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻫﺮﺑﺎرﻳﻮﻣﻲ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻌﺪ از ﻛﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﺰاري ﻧﮕﻬ ﻫﺎ ﺟﻬﺖ ﻛﻤﺪ ﺪاري ﺑﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺼﻮص ﻫﺮﺑﺎرﻳﻮم ﺑﺨﺶ زﻳﺴﺖ ﺷﺪﻧﺪ ﺷﻨﺎﺳﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﺟﻴﺮﻓﺖ ﻣﻨﺘﻘﻞ . ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮاي ﺗﻜﻤﻴﻞ اﻃﻼﻋﺎت درﻣﻮرد ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮارد از ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ 26]ﻣﺎﻧﻨﺪ ،[25 . اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪي ﻧﻮاﺣﻲ روﻳﺸﻲ ﺗﻮﺳﻂ [27]زﻫﺮي ﺗﺨﺘﺠﺎن، ﭘﺮاﻛﻨﺶ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي [29] [و واﻳﺖ و ﻟﺌﻮﻧﺎرد 28] ﮔﻴﺎﻫﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺑﻪ ﺷﺪه و ﻫﻤﻴﻦ ﺻﻮرت اﺷﻜﺎل زﻳﺴﺘﻲ ﮔﻴﺎﻫﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺳﻴﺴﺘﻢ راﻧﻜﻴﺎﻳﺮ ﻣﺸﺨﺺ ] 34 ﺷﺪﻧﺪ .[در ﺟﺪول ﻗﺒﻴﻞ 1 ﺷﻤﺎره اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ از زﻳﺮ واﺣﺪﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ از ﺑﺨﺶ ﺟﻤﻊ ﻫﺎ و روﺳﺘﺎﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﮔﻴﺎﻫﺎن از آن ﻣﻨﺎﻃﻖ آوري ﺷﺪه و ﻣﻮرد ﭘﺮﺳﺸﮕﺮي اﻫﺎﻟﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ. اﻧﺪ، اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﻤﻮﻧﻪ 1000 در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺗﻌﺪاد ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻣﻮرد ﮔﻮﻧﻪ دا 147 ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و درﻣﺠﻤﻮع، ﮔﻴﺎه روﻳﻲ ﻣﺘﻌﻠﻖ 132 ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮاده در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪ. از 48 ﺟﻨﺲ در ﮔﻴﺎﻫﺎن ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﺪه ﺑﻪ ﺟﺰ ﺳﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎزداﻧﻪ و ﻳﻚ ﮔﻮﻧﻪ ﺳﺮﺧﺲ ﺑﻘﻴﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﮔﻴﺎﻫﺎن ﻧﻬﺎﻧﺪاﻧﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ ﺧﺎﻧﻮاده ﮔﻮﻧﻪ، ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺧﺎﻧﻮاده و 19 ﺑﺎ Asteraceae ﺟﻨﺲ Lepidium از ﺧﺎﻧﻮاده ﮔﻮﻧﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ 3 ﺑﺎ Brassicaceae ﺟﻨﺲ اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ را ﻣﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﺷﻮد، ﺑﻌﺪ از ﺧﺎﻧﻮاده Asteraceae ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎي Lamiaceae 16ﺑﺎ ﮔﻮﻧﻪ و ﺧﺎﻧﻮاده Apiaceae ﮔﻮﻧﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺳﻬﻢ را در ﺗﺮﻛﻴﺐ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي 14 ﺑﺎ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ . دارﻧﺪ ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎي ﻧﺎﻣﺒﺮده در ﺑﻴﻦ ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ از ﻏﻨﺎي زﻳﺎدي ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮده و از ﻧﻈﺮ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي داروﻳﻲ ﮔﻴﺎﻫﺎن ﻧﻴﺰ از
ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎي ﮔﻴﺎﻫﺎن ﮔﻞدار ﻣﻲ از ﺑﺎﺷﻨﺪ .ﭘﺲ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ دﻗﻴﻖ ﮔﻴﺎﻫﺎن ﺟﻤﻊآوري ﺷﺪه از ﻣﻨﻄﻘﻪ، ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ اﺛﺮات درﻣﺎﻧﻲ ﻣﺤﻠﻲ آﻧﻬﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻪ . ﺷﺪ ، ﺑﺮاي ﺗﺴﻬﻴﻞ در اراﺋﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ، ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ از اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﺪول آورده ﺷﺪه . اﺳﺖ ﻋﻼوه ﺑﺮ 2 ﺟﺪول ﺷﻤﺎره ﻟﻴﺴﺖ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي داروﻳﻲ، ﺷﻜﻞ ﻣﻮارد ﻣﺼﺮف، زﻳﺴﺘﻲ، ﻃﺮﻳﻘﻪ ﻣﺼﺮف و اﻧﺪام ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده از ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي داروﻳﻲ ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﻨﻄﻘﻪ را ﻧﻴﺰ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ اﻧﺪام دﻫﺪ . ﻫﺎي ﻫﻮاﻳﻲ ﮔﻞ، ﺑﺮگ و ﺳﺎﻗﻪ ﺑﺎ ﻓﺮم ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺟﻮﺷﺎﻧﺪن و ﺿﻤﺎد ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ اﺳﺘﻔﺎ ده را در ﺑﻴﻦ ﻣﺮدم اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ دارﻧﺪ .ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻓﺮم ﺑﻨﺪي ﮔﻴﺎﻫﺎن ﺑﺮ اﺳﺎس ﻫﺎي %47 روﻳﺸﻲ راﻧﻜﺎﻳﺮ ﺷﺎﻣﻞ %22 ﺗﺮوﻓﻴﺖ، %13 ژﺋﻮﻓﻴﺖ، ﻣﻲ %18 ﻛﺎﻣﺌﻮﻓﻴﺖ و ﻓﺎﻧﺮوﻓﻴﺖ را ﻧﺸﺎن دﻫﺪ .

منبع : ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ